Kontrola bezpośrednia może obejmować kontrolę środków transportu, opakowania zbiorczego, etykietowania, temperatury oraz pobieranie próbek badań laboratoryjnych, a także wszelkie inne kontrole niezbędne do sprawdzenia zgodności z prawem żywnościowym.
Graniczne kontrole sanitarne towarów odbywają się rutynowo i są przeprowadzane na przejściach granicznych przez państwowych granicznych inspektorów sanitarnych oraz w miejscach przeznaczenia towarów, siedzibie importera albo odbiorcy towarów przez państwowych powiatowych lub państwowych granicznych inspektorów sanitarnych. Państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni przeprowadzają kontrole towarów, które zostały wwiezione na teren UE w ramach procedur celnych (np. tranzytu) przez inną niż polska granicę np. niemiecką i nie zostały dopuszczone do obrotu przez organ celny w innym kraju UE. Towar taki, zgodnie z przepisami krajowymi, podlega w Polsce granicznej kontroli sanitarnej, a następnie ostatecznej odprawie celnej.
W ramach kontroli granicznej sprawdza się w szczególności wniosek o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej złożony przez osobę odpowiedzialną za towar (importera), dokumenty handlowe i identyfikujące daną partię towaru oraz inne dokumenty, w tym np. wyniki badań laboratoryjnych. W ramach kontroli bezpośredniej mogą być również pobrane próbki do badań laboratoryjnych. Wzór ww. wniosku określa obecnie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wzorów wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełniania wymagań zdrowotnych (Dz. U. Nr 44, poz. 286).
Po kontroli przeprowadzonej z wynikiem pozytywnym właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydaje, zgodnie z art. 82 ww. ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, świadectwo stwierdzające spełnienie wymagań zdrowotnych. Na podstawie wydanego świadectwa polskie organy celne mogą dokonać ostatecznej odprawy celnej danego towaru.
Natomiast w przypadku, gdy w trakcie granicznej kontroli sanitarnej zostanie stwierdzone, że produkt nie spełnia wymagań w zakresie bezpieczeństwa żywności np. zawiera zanieczyszczenia chemiczne w ilości przekraczającej wyznaczony maksymalny poziom, nie zostanie on dopuszczony do obrotu w Unii Europejskiej. Zgodnie z generalną zasadą – żywność wprowadzana do obrotu nie może być niebezpieczna dla zdrowia i życia człowieka, a odpowiedzialność za jej bezpieczeństwo ponosi podmiot, który produkuje lub wprowadza ją do obrotu. Wynika to z art. 14 i 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. WE L 31 z 01.02.2002, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463).
W związku z tymi przepisami podmiot (importer) – jako odpowiedzialny za bezpieczeństwo żywności – ma zapewnić, aby żywność była zgodna z wymaganiami prawa żywnościowego. Potwierdzeniem, że wprowadzana do obrotu żywność, przywożona z państw trzecich, spełnia wymagania powinna być posiadana dokumentacja, która jest sprawdzana w ramach granicznej kontroli sanitarnej. Dokumenty to najczęściej certyfikaty, wyniki badań laboratoryjnych, deklaracja importera potwierdzająca, że żywność jest zgodna z obowiązującymi wymaganiami.
Poza kontrolą graniczną żywności przy imporcie, surowce i produkty importowane znajdujące się na rynku polskim mogą być kontrolowane w obrocie w ramach bieżącego nadzoru, w tym mogą być pobrane próbki do badań laboratoryjnych.
EKSPORT żywności pochodzenia niezwierzęcego z Polski do Wielkiej Brytanii:
Przy eksporcie produktów pochodzenia roślinnego do Wielkiej Brytanii mogą być prowadzone kontrole urzędowe – według oceny ryzyka przez właściwe władze. W tej sprawie można uzyskać więcej informacji na stronach Food Standard Agency https://www.food.gov.uk/.
Informacje dotyczące zasad wprowadzania do Unii Europejskiej niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego do UE, w tym żywności zawierającej produkty pochodzenia zwierzęcego na użytek własny, znajdują się na stronie internetowej Inspekcji Weterynaryjnej https://www.wetgiw.gov.pl/handel-eksport-import/brexit—wazne-informacje.