Rola trwałych użytków zielonych (TUZ) w gospodarowaniu na terenach górskich i podgórskich

Udostępnij na Facebooku Udostępnij na Twitterze Dodaj do schowka

Współczesne gospodarstwa w terenach górskich, ze względu na małą rentowność produkcji rolniczej, utrzymują się głównie z turystyki oraz innych pozarolniczych aktywności zawodowych. Niska dochodowość działalności rolniczej wynika między innymi z dużego rozdrobnienia gospodarstw, ale również ze zmian społeczno-ekonomicznych. W klatach 90. ubiegłego wieku nastąpiło znaczące zmniejszenie hodowli zwierząt gospodarskich. Przede wszystkim zmniejszyła się opłacalność hodowli owiec. Ograniczenie dotacji i mniejszy popyt na owczą wełnę czy skóry, a także wprowadzenie obszarów chronionych, niepozwalających na wypas owiec, to niektóre czynniki, które przyczyniły się do zmiany struktury agrarnej i krajobrazu górskich hal.

Tereny górskie w Polsce zajmują około 27,2 tys. km2, co stanowi ponad 8,7% ogólnej powierzchni naszego kraju. W obrębie tych obszarów dominują użytki rolne, a wśród nich użytki zielone, do których zalicza się łąki i pastwiska utworzone w sposób naturalny lub w wyniku działalności rolniczej. Główną funkcją użytków zielonych było dostarczenie paszy dla zwierząt gospodarskich, zwłaszcza bydła i owiec, których hodowla była bardzo dobrze rozwinięta. Jeszcze w latach 80. ubiegłego wieku, w Polsce, wypasano w górach kilka milionów sztuk owiec, obecnie ich pogłowie zmniejszyło się do niespełna 260 tysięcy (dane GUS).
 

Redukcja zwierząt gospodarskich, zwłaszcza przeżuwaczy, szczególnie mocno wystąpiła na południu Polski. Obecnie w woj. małopolskim i podkarpackim rejestruje się najniższą w kraju średnią obsadę zwierząt gospodarskich, która wynosi 0,24 DJP ha–1 UR.. W innych rejonach Polski, zwłaszcza północno-wschodnim, głównie województwach podlaskim oraz warmińsko-mazurskim, obsada zwierząt hodowlanych jest ponad dwukrotnie wyższa i przeciętnie wynosi 0,54 DJP ha–1 UR [Barszczewski, 2015].
 

Równolegle ze zmniejszeniem pogłowia zwierząt gospodarskich, wzrósł areał użytków zielonych do około 0,5 mln ha [Jaguś, Twardy 2006, Głębocki 2006]. Wzrost użytków zielonych jest wynikiem zarówno niewielkiej opłacalności wszystkich innych kultur uprawnych w górach, jak i wprowadzania programów rolnośrodowiskowych opierających się w znacznej mierze na wykorzystaniu biomasy trawiastej pochodzącej z ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk. Do powiększenia się powierzchni użytków zielonych na tych terenach przyczyniły się również dopłaty obszarowe, jak również dopłaty z tytułu trudnych warunków gospodarowania (ONW), preferujące właśnie taki sposób utrzymywania terenów rolniczych. Przyczyną wzrostu udziału użytków zielonych w górskich obszarach rolniczych, były również indywidualne decyzje rolników o ograniczeniu lub rezygnacji z użytkowania płużnego, co z kolei prowadzi do stopniowego samozadarnienia się nieuprawianych pól ornych [Twardy, Kopacz 2015].
 

Rola górskich użytków zielonych nie kończy się na dostarczaniu biologicznie wartościowych pasz objętościowych. Użytki zielone spełniają wiele innych funkcji, bardzo ważnych dla środowiska naturalnego, z których najistotniejszymi są:

• ochrona ubogich gleb przed erozją wodną,
• wzrost bioróżnorodności gatunkowej, i to zarówno w odniesieniu do świata roślinnego jak i zwierzęcego,
• tworzenie i utrzymanie przyjaznego mikroklimatu, zwłaszcza jeżeli nie jest intensywnie eksploatowana,
• zwiększenie natlenienia oraz wysycenie parą wodną przyziemnych warstw powietrza, co poprawia strukturalność profilu glebowego,
• kształtowanie ilościowo-jakościowych zasobów wodnych, ograniczających spływ powierzchniowy na rzecz podpowierzchniowego, co powoduje zwiększenie retencji w warstwie darniowej, a następnie w całym profilu glebowym,
• ochronne znaczenie w odniesieniu do cech jakościowych wód powierzchniowych i podziemnych,
• funkcje środowiskowo-klimatyczne,
• poprawa walorów krajobrazowych.

Czytaj dalej na następnej stornie...

1 2 3 Czytaj dalej

---

---

Tagi:

trwałe użytki zielone + tereny podgórskie + TUZ +

Monitoruj tagi

źródło: Gospodarz.pl/Instytut Technologiczno-Przyrodniczy w Falentach, Małopolski Ośrodek Badawczy, Dr inż. Agnieszka Kowalczyk foto: Lasy Państwowe