Przejdź do litery

Zobacz aktualności

Zobacz produkty

Wyszukaj termin związany z rolnictwem

Pszenica twarda

Dodano: 2011-02-07

Pszenica twarda

Pszenica twarda (Triticum durum) jest specyficznym gatunkiem, wydzielonym spo­śród innych uprawnych gatunków pszenic, ze względu na swoje unikalne cechy. Do­bra jakościowo durum ma bardzo twarde, szkliste ziarno, bursztynowo-żółty endo­sperm (pszenica zwyczajna ma endosperm biały). Ze względu na swoje specyficzne cechy używana jest do produkcji makaronów, dlatego nazywana jest także pszenicą makaronową. Masa tysiąca ziarn musi być wysoka, aby straty podczas mielenia na semolinę (kaszka z pszenicy twardej) były jak najmniejsze. Podczas gotowania ma­karon wykonany z semoliny utrzymuje pożądaną, zwartą fakturę i naturalny burszty­nowy kolor, który jest wyróżnikiem dobrego jakościowo makaronu. Makaron uzyska­ny z pszenicy zwyczajnej, o porównywalnej zawartości białka i szklistości, pochłania podczas gotowania więcej wody; jest miękki, lepki, a jego kolor jest jasnoszary i wy­maga sztucznego dobarwiania.

W Europie i Ameryce Północnej makaron typu spaghetti czy rurki produkowany jest wyłącznie z pszenicy twardej i takie produkty preferują konsumenci. W Afryce Pół­nocnej głównym produktem handlowym wykonanym z pszenicy twardej jest kuskus (drobna kasza).


Makarony, jako jedne z wielu produktów zbożowych, odgrywają ważną rolę w żywieniu człowieka. Od kilkunastu lat odnotowuje się systematyczny wzrost ich spożycia. Makaron jest stosowany jako dodatek do zup, sosów, a nawet zapiekanek, sałatek czy dań słod­kich. Zwiększenie liczby konsumentów makaronów wynika z szerszego ich wykorzysty­wania do przyrządzania potraw oraz z chęci skrócenia czasu przygotowywania posiłków.

Tradycyjne rejony uprawy pszenicy twardej (Północna Afryka, Południowa Euro­pa, Turcja, Syria, Północna Dakota w Stanach Zjednoczonych i Południowy Saskat­chewan w Kanadzie) charakteryzują się suchym klimatem z gorącym dniem i chłodną nocą podczas sezonu wegetacyjnego.


Unia Europejska jest największym producentem pszenicy twardej na świecie (ok. 9 mln ton). Jej produkcja skoncentrowana jest we Włoszech, Hiszpanii, Fran­cji i Grecji. Unia jest też największym konsumentem tej pszenicy, a także eksportuje ok. 1 mln ton tego ziarna rocznie.


Obecnie produkcja makaronów w Polsce oparta jest na importowanym z Ameryki, Azji czy krajów europejskich ziarnie pszenicy twardej. Jest to import znaczny i kosztowny. Między innymi z tego właśnie powodu w „Hodowli Roślin Smolice” Sp. z o.o., pro­wadzony dotychczas program hodowli pszenicy zwyczajnej, poszerzono o hodowlę pszenicy twardej – ozimej i jarej.


Większość światowej produkcji durum pochodzi z upraw odmian jarych. Charakte­ryzują się one dobrą jakością, ale niskim plonowaniem (Włochy – 2,4 t/ha, Hiszpania – 1,8 t/ha, Grecja – 2,2 t/ha, Francja 4,6 t/ha). W Polsce uprawiano pszenicę twardą przed II wojną światową, były to także odmiany jare (Puławska Twarda, Hela), uprawia­ne głównie na kresach wschodnich.


Uwzględniając nasze warunki glebowo-klimatyczne, zintensyfikowaliśmy prace nad formami ozimymi durum, co doprowadziło do wytworzenia zimotrwałej odmiany Kom­nata. Obecnie jest ona w ostatniej fazie badań, które mają doprowadzić do określenia poziomu plonowania w różnych rejonach Polski, jak również opracowania agrotech­niki dla tego nowego gatunku, nieuprawianego praktycznie do tej pory na terenie na­szego kraju. Podobne prace nad odmianami ozimymi prowadzone są również w USA, Niemczech, Austrii, Czechach, na Węgrzech i w Wielkiej Brytanii.


Z naszych dotychczasowych badań wynika, że pierwsza polska odmiana durum – Komnata, która jest również badana w COBORU, plonuje na glebach klasy III (w re­jonie Smolic) na poziomie 4-6 t/ha, dobrze zimuje (przezimowała zimę 2001 r.), bardzo dobrze znosi suszę, masa tysiąca ziarniaków wynosi 50-60 g, jest szklista, ma ok. 15% zawartość białka w ziarnie.


Natomiast według naszego rozeznania, uprawa odmian jarych durum z rejonów południowej Europy w polskich warunkach glebowo-klimatycznych jest ryzykowna. Jeśli nawet uda się uzyskać z nich raz na jakiś czas zadowalający plon, to jakość ziar­na jest niezadowalająca. Odmiany odpowiednie dla danego obszaru należy tworzyć w firmach hodowlanych o zbliżonych warunkach glebowo-klimatycznych. Wieloletnie prace prowadzone w Smolicach nad pszenicą twardą pozwoliły nam wprowadzić do form ozimych dobrą jakość, zimotrwałość, stabilne i wysokie plonowanie. Prowadzimy także hodowlę form jarych. Prace dotyczą zwiększenia plenności, poprawienia stabil­ności plonowania i cech jakościowych ziarna, aby przy zmniejszonym nasłonecznie­niu, jakie mamy w stosunku do krajów południowej Europy, rośliny mogły wytworzyć ziarno w odpowiedniej ilości i o dobrej jakości.


Bardzo ważna (na co zwraca się szczególną uwagę w pracach hodowlanych) jest odporność odmian na choroby grzybowe. Cecha ta ma w obecnych czasach bardzo duże znaczenie ze względu na rozwój rolnictwa ekologicznego, w którym nie można stosować ochrony chemicznej, jak również ze względu na częstą uprawę zbóż po so­bie. Prace badawcze prowadzone są więc także w kierunku odporności na rdzę bru­natną, rdzę źdźbłową, mączniaka i fuzariozy.


W południowej Europie obszar uprawy durum zmniejsza się. Spowodowane jest to nasileniem się chorób grzybowych. Uproszczone zmianowanie i intensywne rolnictwo niosą za sobą pewne konsekwencje. Niektórzy producenci pszenicy twardej próbują przenieść rejon jej uprawy bardziej na północ Europy. Nieliczni zawitali już do Polski.


Uwzględniając zmiany klimatyczne naszego kraju (gorące lata, susze) i intensyw­ne prace badawcze mamy nadzieje, że już w najbliższych latach będziemy w stanie zabezpieczyć materiał siewny do uprawy pszenicy twardej, zaspokajający potrzeby naszego kraju.


mgr Jarosław Bojarczuk

„Hodowla Roślin Smolice” Sp. z o.o.

 

Pliki do pobrania

Źródło http://www.ihar.edu.pl/

Tagi powiązane z tym hasłem:
zboże, pszenica twarda