Aktualna sytuacja oraz prognoza dla rynku zbóż

Zakupy pszenicy z reguły realizowane są obecnie z dostawą na marzec-kwiecień 2021 r. Polska pszenica jest wciąż konkurencyjna na bazie FOB w regionie, stąd też należy się liczyć ze wzmożonym eksportem tego zboża drogą morską w najbliższych tygodniach. Przedmiotem eksportu są także spore partie kukurydzy, pszenżyta i w mniejszym stopniu żyta. Z zachodnich regionów kraju odnotowywany jest znaczny eksport ziarna zbóż na rynek niemiecki na kołach, głównie pszenicy i kukurydzy. Polskie ziarno jest konkurencyjne cenowo w stosunku do cen zbóż na rynku niemieckim, stąd znaczny eksport zbóż za zachodnią granicę. W styczniu 2021 r., eksport pszenicy przez porty ponownie będzie duży i powinien przekroczyć 300 tys. ton.

Według wstępnych danych, w pierwszych 5 miesiącach sezonu 2020/21 (lipiec-listopad), łączny eksport zbóż z kraju wyniósł ponad 3678 tys. ton wobec 2347 tys. ton wyeksportowanych w tym samym okresie poprzedniego sezonu. Z tej wielkości, eksport pszenicy wyniósł ponad 1596 tys. ton (wobec 1196 tys. ton w tym samym okresie poprzedniego sezonu), żyta – 676 tys. ton (205 tys. ton), pszenżyta – 582 tys. ton (252 tys. ton), kukurydzy – 512 tys. ton (592 tys. ton), owsa – 77 tys. ton (36 tys. ton), a jęczmienia – 235 tys. ton (68 tys. ton). Natomiast dane handlowe w ujęciu kalendarzowym na podstawie Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW wskazują, że w okresie styczeń – październik 2020 roku z Polski zostało wyeksportowane ogółem 7,01 mln ton zbóż, natomiast w tym samym okresie 2019 roku eksport wyniósł 3,18 mln ton. Import natomiast nie wykazał się tak wysoką zmienną i wyniósł odpowiednio 730 tys. ton i 477 tys. ton.

Jednocześnie należy wskazać, że w 2020 roku zbiory zbóż w Polsce wyniosły około 33,3 mln ton, tj. o 15% więcej niż w 2019 roku. Jest to sytuacja odosobniona w porównaniu ze zbiorami w innych państwach UE, które w większości odnotowały niższe lub dużo niższe zbiory w omawianym okresie. W przypadku gdy dynamika eksportu utrzyma się w kolejnych miesiącach na podobnym poziomie, to mimo wyższych zbiorów w 2020 roku i przy dość niskich zapasach z początku tego sezonu gospodarczego oraz relatywnie niskiego importu zbóż do Polski, sytuacja przed żniwami w 2021 roku może odznaczyć się pewnymi niedoborami podażowymi.

Analizując dotychczasowy wpływ pandemii COVID-19 należy wskazać, że w ocenie przedstawicieli branży, jej bezpośredni wpływ na rynek zbóż jest dość ograniczony. W początkowym okresie (marzec – kwiecień 2020 r.) sytuacja była bardzo nieprzewidywalna, gdyż ograniczenia i wymogi jakie zostały wprowadzone – miały dotychczas nienotowany w swoim rozmiarze zasięg globalny. Tak też i na rynku zbóż sytuacja była trudno do przewidzenia, a poszczególni jego uczestnicy prognozowali, że zamknięcie branży HoReCa wyraźnie przełoży się na mniejsze zapotrzebowanie na produkty zbożowe, co znajdzie odzwierciedlenie w niższych cenach i zwiększonej podaży. Niemniej jednak z perspektywy kilkumiesięcznego doświadczenia funkcjonowania rynku w dobie COVID-19 można stwierdzić, że ograniczenia te nie mają tak wysokich negatywnych konsekwencji, jak pierwotnie przewidywano, bynajmniej na razie.

Z powodu pandemii COVID-19 nie nastąpiło również drastyczne załamanie łańcuchu dostaw w ujęciu globalnym. Niemniej jednak w ujęciu krajowym część przedsiębiorstw, szczególnie zajmujących się eksportem zbóż, wskazała na pewne załamanie w logistyce, które szczególnie było zauważalne w miesiącach październik 2020 – grudzień 2020. Wynikało to z konieczności wprowadzania nowych procedur związanych z transportem (zarówno transport kołowy jak i morski), większa zachorowalność na COVID-19 wśród pracowników zakładów produkcyjnych, transportowych, a także w pozostałych ogniwach łańcucha dostaw (w tym laboratoria, obsługa magazynów portowych) spowodowało, że negatywny skutek pandemii w tym obszarze był odczuły. Dodatkowo, na problemy wynikające z COVID-19, we wskazanym okresie miał miejsce wzmożony eksport zbóż do głównych odbiorców, co potęgowało presję na ogólną organizację handlu.

Odnosząc się do aktualnych wysokich cen zbóż należy wskazać, że ich wysokie notowania w głównej mierze wynikają z globalnych relacji podażowo-popytowych oraz działań regulacyjnych wprowadzanych przez głównych eksporterów, jak np. dodatkowe cła oraz ograniczenia eksportowe wprowadzone przez Federację Rosyjską oraz Ukrainę. W dużo mniejszym stopniu ceny te są wynikiem implikacji spowodowanych COVID-19. Również nie należy upatrywać skokowego zainteresowania funduszy kapitałowych inwestowaniem na rynkach rolnych, gdyż takie działania mają miejsce od lat i zapewne będą one miały miejsce w przyszłości.