Rola rolnictwa w produkcji energii

– Dostęp do przystępnej cenowo energii dla rolnictwa jest kluczowy. Dziś rachunki za prąd stanowią średnio ponad 1/10 kosztów produkcji rolnej. Prognozowany wzrost kosztów energii na poziomie 12% do 2030 roku stanowi realne zagrożenie dla opłacalności produkcji żywności, szczególnie w kontekście globalnej konkurencji i rosnących kosztów operacyjnych. To nie tylko problem dla rolników, ale również dla konsumentów, którzy mogą odczuć skutki tych zmian w postaci wyższych cen żywności. W tej sytuacji konieczne jest poszukiwanie rozwiązań, które zwiększą efektywność energetyczną gospodarstw oraz rozwój odnawialnych źródeł energii, co może pomóc złagodzić wzrost kosztów energii i poprawić konkurencyjność polskiego rolnictwa na rynku międzynarodowym. Kraje zachodnie już od dawna stawiają na tańszą odnawialną energię dla rolnictwa – informuje Krzysztof Podhajski, Prezes Zarządu Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

– Rolnictwo posiada potencjał w postaci możliwości wykorzystania biogazu i biomasy, a także energii słonecznej i wiatrowej do produkcji energii elektrycznej. Inwestycje rolników w odnawialne źródła energii mogą przynieść oszczędności dla ich gospodarstw, ale również i zysk w postaci produkcji energii, która przeznaczona zostanie do odsprzedaży. Tak robią już rolnicy z innych krajów Unii, którzy są nie tylko producentami żywności, ale również energii słonecznej – zauważa Jarosław Fabiański, prezes firmy Direct4Energy, który na przyszłorocznym Europejskim Forum Rolniczym podejmie temat ubóstwa energetycznego polskiej wsi.

Jeśli nie będą prowadzone systematyczne inwestycje w rozwój infrastruktury sieci energetycznej, zarówno na poziomie przesyłowym, jak i dystrybucyjnym, rolnicze inwestycje w odnawialne źródła energii mogą nie przynieść zamierzonych efektów. W praktyce oznacza to, że coraz więcej energii wyprodukowanej przez rolników, którzy inwestują w fotowoltaikę, nie będzie mogło zostać wprowadzone do sieci, a ich wysiłki staną się bezużyteczne. Polskie gospodarstwa rolne, które w ostatnich latach przeznaczyły ogromne środki na instalacje OZE, mogą wkrótce stanąć w obliczu sytuacji, w której wyprodukowana energia nie będzie odbierana przez przestarzały system, co zmniejszy opłacalność inwestycji.

– Na agrofotowoltaikę stawiają nawet kraje, których na pierwszy rzut oka nie podejrzewalibyśmy o takie formy inwestycji. Niedawno otwarta farma agrofotowoltaiczna w szwedzkiej gminie Gullspång stanowi świetny przykład nowoczesnego połączenia rolnictwa i energii odnawialnej. Instalacja o mocy 6 MW pokazuje, jak można efektywnie wykorzystać grunty zarówno do upraw rolniczych, jak i produkcji energii słonecznej. To rozwiązanie jest szczególnie interesujące, biorąc pod uwagę trudne warunki pogodowe w Skandynawii, gdzie panele muszą wytrzymywać silne wiatry i intensywne opady śniegu. Warto wspomnieć, że w Szwecji notuje się trzy razy mniej słonecznych dni niż w Polsce – zauważa Krzysztof Podhajski, Prezes Zarządu Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej.

– Agrofotowoltaika łącząca działalność rolniczą z produkcją energii boryka się w Polsce z wieloma trudnościami, dlatego też jej widok w naszym kraju jest bardzo rzadki. Mimo dynamicznego rozwoju tej technologii w innych krajach, u nas jej potencjał nie jest w pełni wykorzystywany. Polski system podatkowy nie uznaje dualnego wykorzystania gruntów. Rolnicy muszą płacić wyższe podatki, jeśli część ziemi wynajmują pod fotowoltaikę, co zniechęca ich do takich kroków. Reforma planowania przestrzennego również nie sprzyja agrofotowoltaice, gdyż nie przewiduje możliwości jednoczesnego przeznaczenia gruntów na rolnictwo i produkcję energii. W rezultacie rozwój agrofotowoltaiki w Polsce jest znacznie ograniczony pomimo rosnącego zapotrzebowania na energię odnawialną – mówi Fabiański.

– Aby w pełni wykorzystać potencjał energii wiatrowej, rolnicy muszą zmierzyć się z pewnymi wyzwaniami, w tym z ograniczeniami prawnymi oraz wymaganiami dotyczącymi lokalizacji i budowy instalacji. Kluczowe jest również uzyskanie pozwoleń na budowę, zwłaszcza w przypadku turbin o większej wysokości. Przydomowe turbiny wiatrowe o wysokości do 30 metrów mogą być montowane bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń, co ułatwia rolnikom rozpoczęcie inwestycji w energię wiatrową. Dodatkowo, instalacje te nie są objęte restrykcjami wynikającymi z „ustawy odległościowej”, która ogranicza budowę dużych farm wiatrowych. Lokalizacja gospodarstwa też nie jest bez znaczenia. Większość farm wiatrowych w Polsce znajduje się na północy w województwie pomorskim oraz zachodniopomorskim – mówi Krzysztof Podhajski.

– Z perspektywy przyszłości energia wiatrowa może odegrać istotną rolę w transformacji polskiego rolnictwa, przyczyniając się do poprawy rentowności gospodarstw i zwiększenia niezależności energetycznej. Przejrzystość przepisów oraz wsparcie ze strony rządu mogą przyczynić się do dalszego rozwoju tego sektora, stwarzając możliwości dla innowacyjnych projektów i współpracy między rolnikami a inwestorami – dodaje Jarosław Fabiański.