Zobacz również tu

Poznaj produkty

| Autor: redakcja1

Kontrolowane wypalanie wrzosu

Okres wczesnej wiosny to pora zwiększonego zagrożenia pożarowego i występowania pożarów, którym szczególnie służy martwa i przesuszona pokrywa gleby (przede wszystkim trawiasta) przed ruszeniem wegetacji.

Kontrolowane wypalanie wrzosu
To także pora, kiedy bez większych szkód dla środowiska, ze względu na sprzyjające warunki (niska wilgotność materiału palnego, wysoka wilgotność gleby i murszu, stosunkowo niska temperatura powietrza przy niskiej jego wilgotności względnej oraz trwający jeszcze swego rodzaju letarg biologiczny) możliwe jest wykorzystanie kontrolowanego wypalania, jako metody ochrony czynnej wrzosowisk.  Ogień był podstawowym narzędziem gospodarowania stosowanym przez człowieka w celu zwiększania potrzebnej mu przestrzeni życiowej. Takie wykorzystanie ognia trwa do dziś, nadając obecny kształt obszarom śródziemnomorskim. Na tych terenach stosuje się tradycyjne formy użycia ognia dla celów rolniczych, likwidacji pozostałości rolno-leśnych czy kontroli populacji fauny. W krajach atlantyckich wypalanie wrzosowisk trwa od ponad pięciu tysięcy lat. Jest ono wyspecjalizowaną techniką użycia ognia, polegającą na sztucznie wywołanym i kontrolowanym przebiegu spalania o małej intensywności, przede wszystkim pokrywy gleby, rozwijającym się pod wiatr. Duże kompleksy niżowych wrzosowisk w centralnej i południowej Polsce mają charakter antropogeniczny i najczęściej powstawały w wyniku działalności wojska – są to stare poligony.

Sukcesja roślinności była tu ograniczana przez ciężki sprzęt (niszczenie mechaniczne) oraz ostrzał i pożary. Po zaprzestaniu tego oddziaływania czynnik hamujący sukcesję ustał i ekosystemy wrzosowisk zaczęły ulegać procesowi regresji. Przerośnięte i stare wrzosowiska obumierają, zatrzymując i odkładając duże ilości biomasy, co powoduje wzrost trofii podłoża i przyspiesza przekształcanie wrzosowiska w inny typ roślinności. W wyniku sukcesji wtórnej roślin drzewiastych wrzosowiska przekształcają się w las lub są wypierane przez bardziej konkurencyjne zbiorowiska trawiaste o mniejszej wartości przyrodniczej.

Kumulacja martwej biomasy nie tylko przyczynia się do spadku różnorodności biologicznej, ale także do wzrostu zagrożenia pożarowego i może prowadzić w konsekwencji do wystąpienia katastrofalnych pożarów lasu i zwiększonej emisji CO2. Ponieważ wrzosowiska są miejscem występowania wielu gatunków roślin i zwierząt oraz mają istotne znaczenie dla zachowania lokalnej różnorodności biologicznej, zostały uznane za siedliska cenne przyrodniczo i objęte ochroną (także czynną) przez włączenie ich do sieci Natura 2000.

W ramach projektu „Opracowanie zasad ochrony przeciwpożarowej obiektów chronionych oraz stosowania kontrolowanego wypalania jako metody czynnej ochrony przyrody", realizowanego przez Laboratorium Ochrony Przeciwpożarowej Lasu IBL we współpracy z Instytutem Biologii Środowiskowej Uniwersytetu Wrocławskiego, a zleconego przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych, przeprowadzono kolejne wypalanie wrzosowisk przemkowskich na powierzchni 2 hektarów przy współudziale Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Bolesławcu, RDLP we Wrocławiu i Nadleśnictwa Przemków. Pierwsza próba wypalania wrzosu w Polsce miała miejsce w tym samym Nadleśnictwie w 2015 r. i jak pokazują wyniki trzyletniego monitoringu przyrodniczego, doświadczenia z celowym użyciem ognia są pozytywne.

Przede wszystkim odsłonięcie podczas wypalania podłoża stwarza korzystne warunki do rozwoju flory i fauny związanej z inicjalną fazą sukcesji wrzosowiska. Stare kępy wrzosu ulegają spaleniu bez uszkadzania części podziemnej. Monitoring pożarzyska z roku 2015 wykazał, że aż 85% kęp wznowiło wzrost a 75% z nich zakwitło. Najsłabiej wrzos regenerował się właśnie tam, gdzie warstwa mchów nie została dobrze wypalona. Wpływa to głównie na odnowienie generatywne, utrudniając rozwój siewek wrzosu. Ogólnie warstwa zielna regeneruje się bardzo dobrze i obserwowany jest stały wzrost liczby gatunków. Kontrolowany ogień nie wpływa negatywnie również na faunę bezkręgowców. Samo pożarzysko jest środowiskiem życie wielu gatunków preferujących tereny otwarte. Na uwagę zasługuje również odnajdywanie na regenerującej się powierzchni znacznej liczby gatunków rzadkich, ujętych w krajowej czerwonej liście oraz gatunków prawem chronionych.
Tagi:
biomasa + pożar + wrzos +
Monitoruj tagi
źródło: