W sprawie projektowanych sankcji za uchybienia wynikające z Programu azotanowego

"Na wstępie pragnę zwrócić uwagę, że projektowane rozporządzenie ma zastosowanie tylko wobec rolników, którzy wnioskują o płatności bezpośrednie oraz niektóre płatności w ramach PROW na lata 2014-2020 tj. płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW), rolno-środowiskowo-klimatycznych, ekologicznych, na zalesianie gruntów rolnych, jak również płatności dobrostanowej. Co do zasady nie określa ono przepisów prawa krajowego w zakresie obowiązków nakładanych na rolników, a jedynie ustanawia liczbę punktów, jaką przypisuje się stwierdzonym niezgodnościom określonym na podstawie już wdrożonego prawa do porządku krajowego. Stopień przestrzegania tego prawa jak i jego ocena przekłada się na wysokość uzyskiwanych przez rolników płatności.

W odniesieniu do zaproponowanych w projekcie rozporządzenia zmian, należy podkreślić, iż są one konsekwencją regulacji wprowadzonych w przepisach ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (Dz. U. z 2020 r. poz. 310 i 284), zwanej dalej „Prawem wodnym” i wydanego na podstawie art. 106 ust. 4 tej ustawy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz. U. 2020 poz. 243), zwanego dalej „programem działań”.
Biorąc powyższe pod uwagę, to postulat samorządu rolniczego dotyczący rezygnacji z sankcji wobec rolników, którzy nie będą przestrzegać wymogów dotyczących obowiązków związanych z przyjmowaniem nawozów naturalnych od innego rolnika, czy też posiadania dokumentacji związanej ze stosowaniem nawozów, nie może zostać przyjęty.

Niemniej jednak pragnę wyjaśnić zapis w tabeli II dla naruszenia 15, który brzmi: „Rolnik przyjmujący nawozy naturalne na podstawie umowy nie przestrzega obowiązku posiadania, w chwili przyjmowania tych nawozów, odpowiedniej powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do ich przechowywania w sposób bezpieczny dla środowiska, zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu”. Źródłem tego wymogu jest rozdział 1.4 ust. 12 programu działań. W tym zakresie program działań mówi o odpowiedniej powierzchni, czy też pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, ale rozumianej jako - bezpiecznej dla środowiska. Miejsca takie powinny zapobiegać przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu. W przypadku, gdy rolnik zakupi nawozy naturalne i je bezpośrednio zużyje do nawożenia pola, to nie zostanie ukarany za brak wyżej wymienionego miejsca, ponieważ w tym przypadku nie dojdzie do ich przechowywania.

Dodatkowo należy pamiętać, że program działań dopuszcza również czasowe przechowywanie obornika bezpośrednio na gruntach rolnych (jednak nie dłuższe niż przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm). Jeśli rolnik zakupi obornik i nie będzie chciał lub mógł od razu rozprowadzić go po polu, to może przechować go bezpośrednio na polu w postaci pryzmy. Przy czym przechowywanie obornika na pryzmie będzie wymagało spełnienia odpowiednich warunków, o których jest mowa w programie działań.

Odnosząc się do przepisów dotyczących obowiązku posiadania planu nawożenia azotem, obliczenia maksymalnych dawek azotu, umów zbycia itd., należy wyjaśnić, że dokumentacja związana ze stosowaniem nawozów nie powinna być postrzegana jako forma biurokratyzowania procesu produkcji, ale jako element edukacji i dobrych praktyk rolniczych, ponieważ to prawidłowe ustalenie dawek nawożenia (w oparciu o prawidłowe wyliczenia poziomu azotu, badania gleby, czy też historię pola) powinny być gwarancją dobrych plonów jak i ochrony środowiska rolniczego."