Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Świnia domowa

Dodano: 2011-02-08

---

Świnia domowa (Sus scrofa f. domestica) – zwierzę hodowlane udomowione między VII a VI tys. lat p.n.e. Dostarcza hodowcom mięsa, tłuszczu, skóry, podrobów, szczeciny.

Jest ssakiem z rzędu parzystokopytnych, rodziny świniowatych.

Udomowienie

Świnia domowa pochodzi od dzika, którego udomowienie nastąpiło przed ok. 7 tys. lat[1] w Azji, a następnie w Europie.

Za przodków świń uważa się podgatunki dzika europejskiego (Sus scrofa): Sus scrofa scrofa, który występował w Europie i północnej Afryce oraz azjatyckich Sus scrofa cristatus i Sus scrofa vittatus. Archeolodzy z Durham University w Wielkiej Brytanii twierdzą, że pierwsze świnie przywędrowały do Europy ze Środkowego Wschodu wraz z rolnikami z epoki kamiennej, 6800-4000 lat temu, a dopiero po ich przybyciu rozpoczął się proces udomowiania dzika.

W stosunkowo długim procesie udomowienia, a później uszlachetniania zasadniczo zmienił się pokrój świń. Współczesna świnia zdecydowanie różni się proporcjami ciała w stosunku do dzikich przodków czy nawet do ras prymitywnych. Po pewnym czasie zwierzęta te przystosowały się do warunków bytowania stworzonych im przez człowieka. Nocny tryb życia zamienił się na dzienny, zdecydowanie zmienił się także rozród – w stosunku do dzikiego przodka, u którego występował tylko jeden okres rozrodu przypadający na grudzień, u świni współczesnej występują w miarę regularne cykle płciowe (rujowe) trwające zwykle 21 dni charakteryzujące się u loch gotowością do rozrodu w jednym dniu cyklu i popędem w tym dniu oraz ciągłym popędem płciowym u knurów.

Po wielu badaniach naukowych i obserwacjach stwierdzono, że świnia domowa wykazuje się dużą inteligencją[potrzebne źródło].

Nazewnictwo zootechniczne poszczególnych grup trzody chlewnej

• knur – samiec świni domowej zdolny do użytkowania rozpłodowego;

• locha (maciora) – dorosła samica świni domowej użytkowana rozpłodowo;

• locha prośna (ciężarna) – samica bez powtarzającej się rui, później z zewnętrznymi oznakami ciąży;

• locha luźna (jałowa) – samica po zakończonym okresie karmienia prosiąt, przed nowym zapłodnieniem;

• locha karmiąca – samica po wyproszeniu odchowująca prosięta do czasu ich odsadzenia;

• locha użytkowa – dorosła samica użytkowana w kierunku wykorzystania zdolności do rozmnażania;

• locha zarodowa – samica świni wpisana do ksiąg zwierząt zarodowych, użytkowana w kierunku wykorzystania zdolności do przekazywania cennych cech potomstwu;

• prosię – młoda świnia w wieku od urodzenia do 12 tygodnia życia;

• prosię ssące – młoda świnia w wieku od urodzenia do odsadzenia od matki (w wieku 4-8 tygodni);

• prosię odsadzone – młoda świnia po odłączeniu od maciory w wieku 12 tygodni;

• warchlak – młoda świnia w wieku 12-18 tygodni, o masie ciała 25-45 kg;

• knurek hodowlany – młody samiec wyselekcjonowany i przeznaczony do hodowli w wieku 4-8 miesięcy;

• tucznik – świnia od 4 miesiąca życia tuczona do określonej masy ciała (w zależności od rodzaju tuczu) następnie przeznaczana na ubój;

• wieprzek – osobnik płci męskiej wykastrowany i przeznaczony na tucz.

Zootechniczna terminologia części ciała

• głowa z szyją

  • uszy, oczy, ryj, tarczka ryja, pysk, policzek, żuchwa, kark, podgardle, bok szyi

• tułów

  • część przednia – kłąb, łopatka, ramię (szynka przednia)

  • część środkowa – grzbiet, lędźwie, ożebrowanie (bok, żebra), mostek, brzuch, podbrzusze, wymię z sutkami (locha) lub puzdro (knur)

  • część tylna – krzyż, biodro, szynka, ogon, pachwina

• nogi

  • przednia noga: podramię, napiąstek, nadpęcie, staw pęcinowy, pęcina, racice, raciczki,

  • tylna noga: goleń (golonka), staw skokowy z piętą, nadpęcie, staw pęcinowy, pęcina, racice, raciczki

Anatomia i biologia świni

W organizmie świni wyróżnia się następujące układy narządów:

• zespół narządów ruchu,

• powłoka wspólna,

• zespół narządów trawiennych,

• zespół narządów oddechowych,

• zespół narządów moczowo-płciowych,

• układ krążenia wraz z gruczołami dokrewnymi,

• układ nerwowy wraz z narządami zmysłów.

Normalna temperatura ciała zdrowej świni wynosi około 37,2 °C. Świnie posiadają gruczoły potowe. Kolorowy atlas weterynaryjnej histologii podaje, że gruczoły nadgarstka świń składają się z masy ekrynowych gruczołów potowych. Przez długi czas przewód gruczołów potowych u świń był porównywany do krów, owiec i kóz. U świń w okolicach pyska są owe gruczoły potowe małe i zbite a w okolicach karku duże. Są one umiejscowione głęboko w skórze. Skóra u świń odgrywa ważną rolę w regulacji temperatury. Podskórny tłuszcz w jej dolnych warstwach działa jak przechowalnia energii a jej funkcja termoregulacyjna częściowo zależy od wzrostu gęstej tkanki tłuszczowej i gruczołów potowych[2]. Ciąża u świń trwa około 112-114 dni (3 miesiące, 3 tygodnie i 3 dni). Świnia już w wieku 6 miesięcy może osiągnąć wagę użytkową (z punktu widzenia potrzeb człowieka: może być przeznaczona na ubój), tj. ponad 100 kg. Dorosłe samce knury niektórych odmian ważyć mogą do ponad 350 kg i osiągać wysokość ponad 90 cm, natomiast samice – lochy – bywają o kilkadziesiąt kilogramów lżejsze i kilkanaście centymetrów niższe. Świnia może żyć – jeśli nie zostanie przeznaczona na ubój – do około 12 lat.

Rasy świń w Polsce

Tradycyjnie hodowano w Polsce świnie rasy polskiej białej zwisłouchej i innych o lokalnym znaczeniu. Rasy te mają mały udział mięsa w tuszy, dlatego obecnie w tuczu wielkotowarowym świnie przeznaczane na rzeź są zazwyczaj pierwszym pokoleniem mieszania linii matecznej i ojcowskiej. Tylko dla takich mieszańców uzyskuje się odpowiedni materiał mięsny oraz niskie koszty produkcji.

W liniach matecznych używa się głównie rasy: polska biała zwisłoucha (pbz) oraz wielka biała polska (wbp).

W liniach ojcowskich używa się rasy: pietrain, duroc, hampshire oraz linia 990.

Hoduje się też stare polskie rasy jako tzw. bank materiału genetycznego: złotnicka biała i pstra, puławska.

Zagraniczne rasy

Niektóre zagraniczne rasy świń: berkshire, duroc, pietrain, hampshire, tamworth, kune kune, poland china, wietnamska zwisłobrzucha (vietnamise potbelied)

Przypisy

1. Wielka Encyklopedia PWN, Warszawa 2005, t. 27, s. 92, ISBN 83-01-13357-0 t. 1-30, ISBN 83-01-13443-7 t. 5

2. William J. Bacha, Linda M. Bacha: Color atlas of veterinary histology. 

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
encyklopedia rolnicza, Świnia, wieprzowina, trzoda chlewna