Przejdź do litery

Zobacz aktualności

Zobacz produkty

Wyszukaj termin związany z rolnictwem

Roszpunka warzywna

Dodano: 2011-02-09

Roszpunka warzywna syn. roszponka warzywna (Valerianella locusta (L.) Latter. em. Betcke), roszpunka jadalna – gatunek rośliny należący do rodziny kozłkowatych. Jej ojczyzną jest Europa, Azja Mniejsza i Afryka Północna. W Polsce jest rośliną uprawną, ale zdziczałe formy występują również na siedliskach naturalnych (archeofit).

Morfologia

Łodyga
Prosto wzniesiona o wysokości 5–20 cm, w górnej części rozgałęziająca się. Tylko krawędzie ma nieco owłosione, poza tym jest naga.

Liście
Liście odziomkowe o łopatkowatym kształcie tworzą rozetę. Górne liście łodygowe są lancetowato zaostrzone. Nasada liści z 1–2 tępymi ząbkami, albo całobrzega.

Kwiaty
Mają barwę niebieską i są zebrane w główki na wierzchołkach rozgałęzionych pędów łodygi. Kielich składa się z 1–3 działek, czasami brak kielicha. Korona z zewnątrz naga, do połowy zrosła w rurkę, w górnej części składa się z 5 rozchylonych płatków. Przysadki o podługowatym kształcie, tępe i nieobłonione.

Owoc
Nieregularnie okrągły i spłaszczony z boku o długości 1,5–2,8 mm i z niewyraźnymi bruzdami na bokach. Bez śladu resztek kielicha. W środku posiada silnie zgrubiałą komorę nasienną i dwie komory płone.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. Siedlisko: przydroża, zbocza, rowy i pola uprawne (jako chwast lub roślina uprawna). Roślina ruderalna. Kwitnie od lipca do sierpnia. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Centauretalia cyani

Zastosowanie

  • Roślina uprawna. Planową jej uprawę rozpoczęto dopiero w XX wieku.

  • Sztuka kulinarna – ma neutralny, lekko orzechowy smak. Jest bardzo wartościowym warzywem, ponieważ w czasie zimy dostarcza związków mineralnych żelaza, a także witamin A i C. Zawiera ponadto olejki eteryczne. Z jej liści przyrządza się smaczne sałatki.

Uprawa

Nie ma żadnych specyficznych wymagań co do warunków klimatycznych i glebowych. Korzystna jest jednak dla niej łagodna zima, gdyż wówczas zbiór można przeprowadzić także o tej porze roku. Ma krótki okres wegetacji. Wysiewa się ją od początku sierpnia aż do końca września. Zbiera od listopada do kwietnia.

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w grupie gatunków narażonych na wymarcie (kategoria zagrożenia: V).

Nazewnictwo

Dawne ludowe nazwy tego warzywa to: kozłek sałatka, rapontyka, rapunkuł, rapunkuł jarzynny, raszpanka, roszponka warzywna, roszpunka, roszpunka jadalna, roszpunka jarzynna, roszpunka pospolita, sałatka.

Przypisy

  1. ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-04-29].

  2. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland – a chekclist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1. 

  3. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. 

  4. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].

  5. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. 

  6. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5. 


Źródło Wikipedia

Tagi powiązane z tym hasłem:
warzywa liściowe, warzywa, encyklopedia rolnicza