Przejdź do litery

Zobacz aktualności

Zobacz produkty

Wyszukaj termin związany z rolnictwem

Rolnictwo ekologiczne

Dodano: 2011-02-15

Rolnictwo ekologiczne, ekorolnictwo, alternatywny dla rolnictwa konwencjonalnego system gospodarowania, który aktywizując przyrodnicze mechanizmy - poprzez stosowanie środków naturalnych, nieprzetworzonych technologicznie - zapewnia trwałą żyzność gleby, zdrowotność zwierząt, nie zatruwa środowiska a przy tym pozwala produkować wysokiej jakości, zdrowe produkty rolnicze - żywność ekologiczną.

Zasady stosowane w ekorolnictwie

To jak ważne są technologie stosowane w rolnictwie uświadomiły wszystkim powszechnie stosowane środki ochrony roślin i nawozy sztuczne. W wyniku badań okazało się że po ich stosowaniu produkty spożywcze zawierają nadmierne ilości trucizn i związków w organizmie często przerabianych na substancje rakotwórcze i trujące. W pierwszej kolejności zwrócono uwagę na odżywianie dzieci ale wkrótce, w wielu krajach, zapanowała moda na zdrową żywność uzyskiwaną w gospodarstwach ekorolniczych. Metody uprawy roślin oraz chowu zwierząt gospodarskich stosowane w ekorolnictwie w znacznie większym stopniu, w porównaniu z konwencjonalnym rolnictwem, uwzględniają wymagania ekologii. Dąży się tu do zmniejszenia obciążenia środowiska naturalnego, jakie może powodować przemysłowa produkcja na wielkich farmach.


Oznacza to z jednej strony redukcję ilości używanych produktów przemysłowych (maszyn i środków chemicznych, itp.), jak również przetwarzanie i wykorzystanie wszystkich odpadów (gnojowicy, obornika, kompost, itp.) na terenie gospodarstwa, dzięki czemu gospodarstwo ekologiczne jest w znacznym stopniu samowystarczalne. Stopniowo wykluczano stosowanie nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków do pasz. Opracowano wiele technologii rolniczych działających zgodnie z prawami przyrody. Stopniowo ustaliły się ostre standardy i za gospodarstwa ekorolnicze dziś uznaje się te w których:

  1. nie stosuje się chemicznych środków ochrony roślin (pestycydów, fungicydów, herbicydów itd.), w celu zwalczania chorób, szkodników i chwastów wykorzystując w tym celu przede wszystkim prawidłowy płodozmian oraz metody biologiczne i agrotechniczne,

  2. nie stosuje się wielohektarowych monokultur za to prowadzi się uprawy w systemie mozaikowym, na niewielkich poletkach, oddzielonych od siebie uprawami osłonowymi oraz barierami z drzew i krzewów dającymi schronienie naturalnym sprzymierzeńcom rolnika (ptakom i owadom zjadającym szkodniki) i poprawiających mikroklimat,

  3. w terenie uprawnym pozostawia się zbiorniki i cieki wodne a nawet buduje nowe zamiast stosowanej dotychczas totalnej melioracji,

  4. monokultury wyczerpujące jednostronnie gleby są stosowane w wydłużonych cyklach płodozmianowych (nawet kilkunastoletnich),

  5. powszechnie stosuje się nawozy zielone, szczególnie z roślin motylkowych co w połączeniu z kompostem, obornikiem i przy udziale wapnowania pozwala utrzymać strukturę i żyzność gleby na prawidłowym poziomie.

  6. używa się maszyn i narzędzi chroniących glebę, poprawiających jej strukturę, oszczędzających energię; elementarna zasada ekologicznej uprawy roli brzmi: płytko orać, a głęboko spulchniać, chodzi o to, aby nie odwracać gleby, ponieważ niszczy to naturalną stratyfikację mikroorganizmów glebowych,

  7. przygotowuje się siano i kiszonki zgodnie z prawidłowościami biologicznymi,

  8. w odżywianiu zwierząt hodowlanych nie stosuje się substancji czynnych takich jak antybiotyki, hormony a stosowana pasza pochodzi z własnego gospodarstwa (o znanych właściwościach),

  9. zwierzęta hoduje się w tak zwanym systemie ściółkowym w efekcie powstaje obornik a nie gnojowica.

Niektóre tereny już się nie nadają do prowadzenia gospodarki naturalnej – są zbyt zdegradowane. Ziemia położona przy drogach zawiera zbyt dużo ołowiu, w innych miejscach występuje zbyt duży opad zanieczyszczeń z pobliskich zakładów przemysłowych.

Korzyści

Produkcja ekorolnicza jest bardziej zróżnicowana bowiem gospodarstwo ekologiczne nie może wyspecjalizować się wyłącznie w uprawie roślin bądź hodowli, stosowanie monokultur jest wykluczone. Aby uzyskać zamknięty obieg materii organicznej rośliny są spożywane przez zwierzęta, a te przetwarzają pożywienie w nawóz i cykl się zamyka. Małe poletka i brak chemii powodują że produkcja naturalna jest mniej wydajna i bardziej czasochłonna. Dlatego plon podstawowych ziemiopłodów z gospodarstw prowadzonych metodami ekologicznymi jest nieco niższy (o około 1/3) w porównaniu z plonami z gospodarstw konwencjonalnych.


Ponadto jednostkowe koszty produkcji są wyższe niż w konwencjonalnych gospodarstwach, przez co ceny zbytu bywają tu 2-3 razy wyższe. Jednak są ludzie i zakłady gotowe płacić więcej i mieć gwarancję otrzymywania produktów spełniających standardy zdrowia i ekologiczności. Ekorolnictwo w pewnym stopniu zmniejsza zjawisko bezrobocia na wsi.


Mniejszą mechanizację zastępuje się dodatkową pracą ludzi. Gospodarstwo naturalne może być podstawą bazy noclegowo-żywieniowej dla rodzinnego przedsiębiorstwa turystycznego. Nie mniej ważne jest przetwórstwo żywności. Zastosowanie tradycyjnych technik konserwacji często pozwala na produkcję lokalnych wyrobów. Jeżeli uruchomiona zostanie sieć dystrybucji, możliwe jest sprzedawanie własnych przetworów jako luksusowych produktów ekologicznych. Tak pomyślane kompleksowe usługi, zwłaszcza w okolicach atrakcyjnych turystycznie, dla wielu rodzin stanowią intratne źródło utrzymania.


Ekorolnictwo zapewnia biologiczną samoregulację, stosuje metody ochrony gleby, wody a także krajobrazu, czego efektem są produkty rolne o wysokiej jakości biologicznej. Ograniczona ingerencja człowieka w ekosystem gospodarstwa powstrzymuje proces degradacji siedliska rolniczego. Obszary upraw ekologicznych pozwalają przetrwać wielu gatunkom i stanowią ważne ośrodki ekspansji tych organizmów na okolicę. Urozmaicają one krajobraz, poprawiają mikroklimat, są też wzorcem prawidłowych zachowań dla mniej uświadomionych ekologicznie sąsiadów.

Rozwój ekorolnictwa

Koncepcja rolnictwa ekologicznego wywodzi się z krajów wysoko uprzemysłowionych, gdzie produkcja rolnicza jest szczególnie rozwinięta, istnieją więc nadwyżki produktów rolnych i jest w czym przebierać. Ponadto ruchy ekologiczne i uświadomienie społeczeństwa ma tu duże znaczenie. Idee realizowane w rolnictwie ekologicznym wywodzą się z różnych filozofii i przyjmują różne formy społeczne i ekonomiczne.

W Niemczech, w kraju wysoko uprzemysłowionym, rozwinęły się bardzo silnie różne kierunki rolnictwa ekologicznego, wyróżnia się tu między innymi rolnictwo biodynamiczne i rolnictwo organiczno-biologiczne. W roku 1989 w związkach rolnictwa ekologicznego zrzeszonych było 0,31% ogólnej liczby rolników, czyli 2330 gospodarstw.

Również w Polsce mamy do czynienia z powstawaniem stowarzyszeń i klubów propagujących idee ekorolnictwa, coraz większa liczba gospodarstw preferuje agrotechnikę opartą na zasadach rolnictwa naturalnego produkując żywność ekologiczną. Od czasu powstania Ekolandu (1989) wprowadzono pierwsze kontrole i certyfikaty dla produktów ekologicznych. Od maja 2004 r. certyfikaty przyznawane polskim produktom ekologicznym spełniają normy unijne - przekształcanie gospodarstw konwencjonalnych trwa dwa-trzy lata i wiąże się z przyznaniem specjalnych ekodotacji. Obecnie około 1% polskich upraw rolnych to uprawy ekologiczne.


Do najważniejszych elementów strategii rozwoju polskiego rolnictwa ekologicznego należy zaliczyć: - dostosowanie produkcji rolniczej do zmieniających się warunków klimatycznych - zmiany programów melioracji i nakierowanie ich na nawodnienia - zmiany metod agrotechniki: ograniczenie zużycia środków chemicznych, propagowanie stosowania kompleksowych nawozów mineralnych - ograniczenie ścieków, np. z ferm hodowlanych bezściółkowych - poprawę stanu sanitarnego obszarów wiejskich: usuwanie i utylizację odpadów, kompostowanie i segregację odpadów; budowę kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni ścieków co powinno poprawić stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych -wprowadzenie atestowania żywności, bez czego rozwój rolnictwa produkującego bezpieczną żywność nie jest możliwy.

System kontroli w rolnictwie ekologicznym

Dla konsumenta bardzo istotne jest to, że wszyscy producenci ekologiczni, zarówno rolnicy, jak i przetwórcy, dobrowolnie poddają się specjalnemu systemowi kontroli, który ma zagwarantować, że produkty oferowane jako ekologiczne, rzeczywiście spełniają wymogi określone w przepisach. Polski system kontroli w rolnictwie ekologicznym składa się z komercyjnych jednostek certyfikujących oraz nadzorującego je organu państwowego, jakim jest Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.


Jednostki certyfikujące, aby prowadzić kontrole producentów ekologicznych, muszą posiadać upoważnienie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a jednym z warunków otrzymania tego upoważnienia jest akredytacja jednostki na zgodność z normą PN-EN 45011 „Wymagania ogólne dotyczące działania jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów”. Obecnie funkcjonuje w Polsce 11 jednostek upoważnionych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do przeprowadzenia kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów zgodności w zakresie rolnictwa ekologicznego.

Podstawa prawna

W roku 2001 polski sejm uchwalił ustawę o rolnictwie ekologicznym, która miała pomóc z rozwoju tej gałęzi gospodarki w naszym kraju. Przed wejściem Polski do Unii Europejskiej weszła w życie nowa ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym, która w dniu 7 sierpnia 2009 r. została zastąpiona przez ustawę z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 116 poz. 975).


Od maja 2004 r. (przystąpienie do Unii Europejskiej) podstawowe zasady rolnictwa ekologicznego w Polsce są regulowane przez prawodawstwo unijne, uzupełniane krajową ustawą. Do końca 2008 r. obowiązywało Rozporządzenie Rady NR 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.Urz. L 198, 22.7.1991, s. 1). Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91(Dz.U.L. 189 z 20.07.2007 r, s.1).

Bibliografia

  • Podręcznik rolnictwa ekologicznego, red. G.E. Siebeneicher, Warszawa 1997 r. ISBN 83-01-12306-0

  • The Organic Food Market in Poland, SixtyTwo International Consultants, sierpień 2006 [1]

  • Wprowadzenie do rolnictwa ekologicznego, Józef Tyburski, Sylwia Żakowska-Biemans, Warszawa 2007 r. ISBN 978-83-7244-874-3


Źródło Wikipedia

Tagi powiązane z tym hasłem:
rolnictwo ekologiczne, encyklopedia rolnicza, żywność ekologiczna, rolnictwo