Wyszukaj termin związany z rolnictwem


Antidotum

Dodano: 2011-02-22

Odtrutka (antidotum) – substancja, która ma zdolność neutralizacji lub zmniejszenia toksyczności trucizny. Jej działanie najczęściej polega na tworzeniu z trucizną niewchłanialnego lub mniej toksycznego związku chemicznego. Wyróżnia się odtrutki swoiste (skierowane przeciw konkretnej truciźnie) i nieswoiste (ogólne, np. mleko czy węgiel aktywny przy zatruciach doustnych).

Klasyfikacja odtrutek

Odtrutki swoiste:

  • Substancje przeprowadzające truciznę w związki nierozpuszczalne lub chelatowe. Wiążą się z trucizną obecną w ustroju dezaktywując ją.

    • przykłady:

      • wersenian dwusodowo-wapniowy – w zatruciach metalami ciężkimi

      • dimerkaprol i penicylamina – w zatruciach niektórymi metalami

  • Reaktywatory – substancje normalizujące procesy metaboliczne, uwalniają zablokowany enzym samemu wiążąc się z toksyną obecną w ustroju.

    • przykłady:

      • obidoksym – w zatruciach pochodnymi fosfoorganicznymi w celu przywrócenia czynności enzymu acetylocholinesterazy

      • azotyn amylu – w zatruciach cyjankami powodują powstanie methemoglobiny i połączenie się z nią cyjanków, które tym samym oddysocjowują z zablokowanej oksydazy cytochromowej.

      • wersenian dwukobaltowy – w zatruciach cyjanowodorem i cyjankami

  • odtrutki witaminowe – stosowane w zatruciach substancjami, których działanie jest odwrotne do witamin

    • przykłady:

      • Witamina B6 w zatruciu izoniazydem

      • Witamina K w zatruciu pochodnymi kumaryn

  • Substancje blokujące przemiany metaboliczne trucizn (stosowane jeśli trujące są metabolity)

    • przykłady:

      • etanol – w zatruciach alkoholem metylowym i glikolem etylenowym uniemożliwia powstanie toksycznych metabolitów (formaldehydu, kwasu mrówkowego, toksycznych pochodnych glikolu)

  • Substancje przyspieszające i ułatwiające metabolizm toksyn (stosowane jeśli metabolity są nietoksyczne):

    • przykłady

      • N-acetylocysteina – w zatruciu paracetamolem

      • tiosiarczan sodu – w zatruciach cyjankami

  • Związki redukujące – w zatruciach substancjami methemoglobinotwórczymi. Przykłady:

    • Błękit metylenowy

    • tionina

  • Antagoniści działania farmakologicznego trucizn. Działają przez zablokowanie receptorów, z którymi wiąże się trucizna.

    • przykłady:

      • nalokson – w zatruciach opioidami

      • flumazenil – w zatruciach benzodiazepinami

      • atropina w zatruciach związkami fosforoorganicznymi

      • penicylina krystaliczna – w zatruciach muchomorem zielonawym

  • Odtrutki swoiste oparte na działaniu przeciwciał

    • przykłady

      • przeciwciała przeciwko digoksynie i jadowi żmii

      • surowica

Odtrutki nieswoiste:

  • tlen – w zatruciach tlenkiem węgla, siarkowodorem

  • węgiel aktywowany adsorbujący toksyny na swojej powierzchni

  • parafina ciekła

  • środki wymiotne


Bibliografia

  • Witold Seńczuk red.: Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów Wydanie IV. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002. 


Źródło Wikipedia


Tagi powiązane z tym hasłem:
encyklopedia rolnicza, trucizna