Porzeczka to rodzaj krzewu z rodziny agrestowatych (porzeczka czerwona) i skalnicowatych (porzeczka czarna). W klimacie umiarkowanym, na półkuli północnej występuje ok. 150 gatunków. W Polsce dziko rośnie 6 gatunków tej rośliny. Krzewy, o dużych liściach, 2-7 klapowych, dłoniasto wcinanych, osiągają 2-3 m wysokości. Kwiaty są małe, niepozorne, zebrane w grona, a owoc stanowi kulista jagoda w kolorze białym, czerwonym lub czarnym – w zależności od gatunku. Porzeczka czerwona pochodzi z Europy Zachodniej, natomiast czarna – z regionów Europy i Azji o umiarkowanym kimacie. Oba gatunki są w Polsce często uprawiane na plantacjach i w ogródkach przydomowych oraz na działkach. Porzeczka czarna dziko występuje w wilgotnych lasach i nadrzecznych olszynach. Zarówno porzeczka czerwona, jak i czarna są sadzone w parkach i ogrodach jako rośliny ozdobne.
Historia
Porzeczka nie ma tak jak większość warzyw i owoców „rodowodu” starożytnego. Pierwsze wzmianki o tych krzewach pochodzą z XV wieku z Niemiec. W XVI w. Stosowano je już jako lek na gorączkę, dolegliwości żołądkowe i pragnienie. W stanie dzikim porzeczki rosną niemal na całym świecie. Ze względu na mnogość gatunków, ich odporność na zróżnicowane warunki atmosferyczne można je spotkać zarówno na Syberii, Arktyce oraz rejonach górskich, jak również na terenach o łagodniejszym klimacie. Krzaki porzeczki żyją ok. 20 lat. Największe skupiska dziko rosnących krzaków porzeczkowych występują w okolicach rzek (stąd prawdopodobnie nazwa) np. w dorzeczu Wołgi i Oki.
Właściwości
Porzeczki, dzięki bogatemu składowi chemicznemu są bardzo wartościowymi owocami. Za najzdrowsze są uznawane porzeczki czarne. Jednak także czerwone i białe warto jeść, gdyż ze względu na inny skład chemiczny mają one odmienne właściwości prozdrowotne. W tabeli poniżej przedstawiono na podstawie różnych źródeł podstawowy skład chemiczny trzech rodzajów porzeczek – od białych, po czarne.
Porównanie wartości odżywczych poszczególnych rodzajów porzeczek w 100 g:
Gatunek |
kcal |
błonnik |
sód |
Cukry |
Białko |
Tłuszcze |
Wit C |
Biała |
33 - 56 |
6,1 g – 6,4 g |
1 mg |
13 g |
1 g |
0,2 g |
50 mg |
Czerwona |
31 - 56 |
7,7 - 8,2 g |
2 mg |
14 g |
1,1 g |
0,2 g |
40 - 50 mg |
Czarna |
36 - 81 |
7,9 – 8,7 g |
2 - 3 mg |
15 g |
0,9 - 1,3 g |
0,2 g |
100 – 300 mg |
Najbardziej zasobne w witaminę C są porzeczki czarne. Na dobowe pokrycie zapotrzebowania na tę witaminę wystarczy zjeść garść czarnej porzeczki. Ciemny kolor owoce te zawdzięczają antocyjanom, które mają także prozdrowotne działanie gdyż zapobiegają infekcjom dróg moczowych i są skutecznym lekarstwem na dolegliwości żołądkowe. Ponadto, działają przeciwzapalnie i regenerująco na naczynia włosowate przyczyniając się tym samym do zapobiegania przeziębieniom. Antocyjany mają także działanie antynowotworowe i przeciwmiażdżycowe. Wapń zawarty w owocach czarnej porzeczki zapobiega reumatyzmowi i zawałom serca, a bakteriobójcze fitoncydy zawarte w czarnych porzeczkach pomogą na infekcje wirusowe i grzybiczne.
Czytaj dalej na następnej stronie...