W sprawie dzierżaw grutnów rolnych przez młodych rolników

W odniesieniu do wydzierżawiania nieruchomości rolnych, jak zostało to już podkreślone powyżej, umowy dzierżawy co do zasady zawierane są przez KOWR na okres 10 lat (z dodatkowym okresem uwzględniającym terminy agrotechniczne). Nie wszystkie jednak nieruchomości rolne mogą być pierwotnie wydzierżawione na ww. okres i z różnych przyczyn istnieje konieczność ich wydzierżawienia na okres krótszy, np. do 3 lat.

Z informacji przekazanych przez KOWR wynika, że krótszy okres dzierżawy najczęściej ma miejsce m.in. w przypadkach, w których nieruchomość wymaga:

- przygotowania do sprzedaży poprzez m.in. uregulowanie stanu prawnego, przeprowadzenie czynności związanych z uzyskaniem stosownych oświadczeń, zaświadczeń, zgód i pełnomocnictw,

- zakończenia trwającego sporu sądowego z byłym dzierżawcą dotyczącego roszczeń o prawo do dzierżawy nieruchomości,

- zakończenia postępowania sądowego z powodu roszczeń byłych właścicieli czy też ich spadkobierców,

- przeprowadzenia podziałów geodezyjnych większych obszarowo działek w celu wydzierżawienia mniejszych obszarowo działek na rzecz większej liczby rolników indywidualnych,

- przeprowadzenia planowanego przez starostę wszczęcia postepowania scaleniowo-wymiennego,

- przeprowadzenia restrukturyzacji z uwagi na znaczny jej obszar i przygotowania do rozdysponowania z uwagi na odebranie jej od dotychczasowego użytkownika (dzierżawcy lub bezumownego użytkownika), przed sezonem agrotechnicznym.

Dodatkowo krótszy okres dzierżawy ma miejsce w odniesieniu do nieruchomości wytypowanych do rozdysponowania z przeznaczeniem pod budowę farm fotowoltaicznych, czy też objętych wykazem gruntów mogących zostać przeznaczonych na potrzeby Centralnego Portu Komunikacyjnego (zgodnie z sugestią CPK umowy dzierżawy obejmujące takie nieruchomości powinny być zawierane na okres nie dłuższy niż do końca zbiorów 2023 r.). Mając więc na uwadze konieczność zachowania ciągłości rolniczego użytkowania gruntów ZWRSP i utrzymania ich w dobrej kulturze, krótkookresowa dzierżawa jest tymczasową formą zagospodarowania nieruchomości do czasu ustania przeszkód pozwalających na jej trwałe (w drodze sprzedaży, nieodpłatnego przekazania na własność lub doposażenie uprawnionym podmiotom), bądź nietrwałe rozdysponowanie (w drodze dzierżawy na rzecz rolników indywidualnych na dłuższy okres).

Z informacji otrzymanych z KOWR wynika, że w okresie od dnia 30 kwietnia 2016 r. (tj. od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz. U. z 2018 r. poz. 869, z późn. zm.), do dnia 31 marca 2021 r. organizowane były przetargi ograniczone do rolników indywidualnych na dzierżawę nieruchomości na okres do 3 lat (tj. na okres kilku miesięcy, na jeden sezon wegetacyjny, na 1 rok, 2 i 3 lata). Były to przetargi na dzierżawę zarówno nieruchomości rolnych, jak i nieruchomości o charakterze mieszanym. Z danych tych wynika jednak, że w analizowanym okresie zawarto 1567 umów, z czego ponad 878 umów (tj. ponad 56%), zawartych zostało z kontrahentami, którzy z uwagi na wiek zaliczani są do kategorii „młody rolnik” (osoby te w momencie publikacji wykazu o przeznaczeniu danej nieruchomości do dzierżawy nie ukończyły 41 lat).

Zaznaczyć przy tym należy, że w okresie od dnia 1 maja 2016 r. do dnia 31 marca 2021 r. zostało podpisanych łącznie 25092 umów dzierżawy nieruchomości ZWRSP. Z zestawienia powyższych danych wynika, że liczba umów zawartych na okres do 3 lat stanowi jedynie nieco ponad 6% ogólnej liczby zawartych umów dzierżawy we wspomnianym okresie. Umowy dzierżawy, co podkreślono powyżej, są co do zasady zawierane przez KOWR na okres 10 lat (z dodatkowym okresem uwzględniającym terminy agrotechniczne). Nie jest zatem uzasadnione stwierdzenie zawarte w piśmie Pana Prezesa, że „obecnie okres organizowanych przetargów na dzierżawę nieruchomości rolnych przez KOWR wynosi 3 lata”. Informacje przekazane przez KOWR nie potwierdzają, że 3-letni okres dzierżawy dla nieruchomości rolnych jest stosowany obligatoryjnie. Krótszy okres dzierżawy niewątpliwie wymuszają wskazane powyżej okoliczności. Większość umów zawieranych na krótki czas zawiera zapis o możliwości ich dalszego przedłużenia. Z informacji uzyskanych z KOWR wynika, że część umów zawartych w analizowanym okresie wygasła po upływie czasu na jaki była zawarta, natomiast większość z tych umów, po ustaniu przeszkód uniemożliwiających pierwotnie ich zawarcie na okresy dłuższe, zostało przedłużonych.

Niewątpliwie, rolnicy indywidualni (ale również tzw. „młodzi rolnicy”), zamierzający uczestniczyć w przetargach ograniczonych na dzierżawę nieruchomości na okres do 3 lat, powinni liczyć się z sytuacją, że umowy takie z różnych przyczyn nie będą mogły być przedłużone. KOWR nie ma bowiem możliwości weryfikacji, czy „młody rolnik” biorący udział w przetargu zamierza zostać beneficjentem programu finansowego przez ARiMR, a tym samym czy mógł, czy też nie mógł spełnić wymogów podstawowych zawartych w umowach o dofinansowanie. Należy zauważyć, że umowy dzierżawy, niezależnie od okresu na jaki zostają zawarte, poddawane są analizie w zakresie składanych przez dzierżawców wniosków o przedłużenie okresu dzierżawy. Jeżeli nie ma przeszkód natury formalno-prawnej oraz przeszkód ze strony dzierżawcy m.in. w zakresie wywiązywania się z obowiązków wynikających z umowy, w większości przypadków umowy te są przedłużane, szczególnie w sytuacjach gdy dzierżawca motywuje wniosek zamiarem udziału w programach pomocowych.

Dziękując Panu Prezesowi za przekazane uwagi i propozycje pragnę podkreślić, że wszystkie postulaty, które są kierowane do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, są szczegółowo analizowane i poddawane ocenie m.in. pod kątem zgodności z celami polityki rolnej realizowanej przez rząd. Szczególną wagę Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przywiązuje zaś do wypracowania rozwiązań, które ułatwiają dokonywanie zmiany pokoleniowej w polskim rolnictwie, tak aby mogło ono sprostać międzynarodowej konkurencji oraz stanowić bazę do zaopatrzenia ludności w zdrową i wysokiej jakości żywność. Wszystkie te postulaty są brane pod uwagę, rozważana jest ich zasadność oraz zostają one poddawane szerokim konsultacjom z innymi zainteresowanymi organizacjami społeczno-zawodowymi rolników przy dokonywaniu zmian w przepisach obowiązującego prawa.