Grypa ptaków w Polsce. Uzgodnienia po negocjacjach z Komisją Europejską

Na początku kwietnia 2025 r. Komisja Europejska poinformowała Głównego Lekarza Weterynarii, że ocena sytuacji epizootycznej w odniesieniu do HPAI w Polsce budzi głębokie zaniepokojenie KE. W ocenie Komisji środki podejmowane przez stronę polską, w celu ograniczenia występowania zakażeń HPAI u drobiu, są niewystarczające, co zagrażało bezpieczeństwu epizootycznemu na rynku wewnątrzwspólnotowym. W związku z tym KE zaplanowała uruchomienie procedury z art. 259 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429, tj. przyjęcia wobec Polski nadzwyczajnych środków w związku z poważnym ryzykiem rozprzestrzenienia się choroby.

Przedstawione przez KE środki nadzwyczajne miałyby dotyczyć wstępnie zakazu zasiedlania obiektów inwentarskich, w których komercyjnie utrzymywany jest drób na terenie województw: wielkopolskiego, łódzkiego, kujawsko-pomorskiego, mazowieckiego oraz warmińsko-mazurskiego oraz ograniczeń w przemieszczaniu drobiu z wyjątkiem przemieszczenia do rzeźni.

Od 4 kwietnia 2025 r. Główny Lekarz Weterynarii odbył szereg spotkań z przedstawicielami KE, przedstawiając szczegółowe informacje na temat działań podejmowanych przez Inspekcję Weterynaryjną w związku z ogniskami HPAI w Polsce, ocenę wpływu planowanych decyzji na funkcjonowanie branży drobiarskiej oraz działalności powiązanych, funkcjonujących w całym łańcuchu produkcyjnym drobiu, a także skutki ekonomiczne i potencjalne straty w przemyśle drobiarskim, które zapowiadana przez KE decyzja, mogłaby spowodować. Ponadto Główny Lekarz Weterynarii, przedstawiając KE sytuację epizootyczną w odniesieniu do HPAI, uzasadnił nieproporcjonalność planowanych środków w odniesieniu do znaczącej większości wskazanego przez KE terytorium kraju. W działania od początku negocjacji zaangażowany był Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Stałe Przedstawicielstwo Polski przy Unii Europejskiej. W dniach 12-14 kwietnia br. opracowywano plan działań. Kulminacją prac było spotkanie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi i Głównego Lekarza Weterynarii z przedstawicielami wiodących związków branży drobiarskiej oraz producentów drobiu i jaj. Podczas spotkania wspólnie uzgodniono 13 kluczowych kierunków wymagających podjęcia natychmiastowych działań ze strony Polski. Przedstawiono je KE jako alternatywę dla planowanych decyzji o wprowadzeniu środków nadzwyczajnych.
 

Działania podlegające natychmiastowemu wdrożeniu przez producentów i hodowców drobiu oraz Inspekcję Weterynaryjną, które zostały przyjęte przez KE, to:
 

1. Wydłużenie do 14 dni czasu między wstawieniami drobiu połączone z dodatkową, urzędową kontrolą dezynfekcji.

2. Zwiększenie obszaru zagrożonego o dodatkowe 5 km w przypadku potwierdzenia ogniska.

3. Kontrola przez lekarzy weterynarii zweryfikowanych planów bioasekuracji, ze szczególnym uwzględnieniem aktualnej sytuacji epizootycznej na poziomie powiatu, podpisanych przez lekarza weterynarii prowadzącego stado. Przypadki stwierdzenia ogniska i wystąpienia niezgodności stanu faktycznego z planem bioasekuracji, będą skutkować brakiem przyznania odszkodowania.

4. Wprowadzenie cotygodniowego monitoringu w obszarach objętych ograniczeniami – stanu zdrowia ptaków i próbkobrania we współpracy z lekarzem weterynarii prowadzącym stado i powiatowym lekarzem weterynarii.

5. Dostosowanie obsady/zagęszczenia obiektów poprzez narzucenie maksymalnej obsady, definiowanej przez PLW dla każdej fermy, w której w najbliższych tygodniach planowane jest zasiedlenie; zakaz wydawania odstępstw na zwiększenie obsady.

6. Fermy, na których wystąpiły ogniska – minimalna przerwa w produkcji 40 dni od dezynfekcji ostatecznej, dopuszczenie do produkcji po kontroli PLW, weryfikacji badań czystościowych, potwierdzających nieobecność wirusa HPAI, ND; zasiedlanie zwierzętami wskaźnikowymi i utrzymywanie przez 21 dni wyłącznie zwierząt wskaźnikowych.

7. Ekipy do wyłapywania przy załadunku – w obszarach zagrożonych, poszerzonych o 5 km, stworzenie przez zakłady harmonogramów i stref/obszarów działania/pracy konkretnych grup ludzi poprzez ich wskazanie (jako element bioasekuracji) – zasada „cały kurnik pełny – cały kurnik pusty”.

8. Wyznaczenie pracowników do poszczególnych ferm – wyznaczeni tylko do jednej fermy pracownicy z zakazem pracy, a nawet przemieszczania się incydentalnego na inne obiekty (wykaz personelu wraz z oświadczeniami o braku kontaktu z drobiem i dzikim ptactwem wolnożyjącym poza miejscem pracy oraz o  wiedzy o zakazie kontaktu ze zwłokami drobiu i dzikiego ptactwa wolnożyjącego przez 72h przed przystąpieniem do pracy).

9. Zakłady Wylęgu Drobiu – przesyłanie harmonogramu transportów jaj i piskląt jednodniowych z min 72 h wyprzedzeniem do PLW właściwego dla miejsca prowadzenia działalności oraz do PLW właściwego dla miejsca przeznaczenia.

10. Zakaz organizowania wystaw, targów, pokazów i innych zgromadzeń ptaków na terenie województw, w których nie są wygaszone ogniska HPAI, w okresie obowiązywania restrykcji.

11. Powiadamianie o transportach – przesyłanie harmonogramu transportów jaj i piskląt jednodniowych z min. 72 h wyprzedzeniem do PLW właściwego dla miejsca prowadzenia działalności oraz do PLW właściwego dla miejsca przeznaczenia; PLW miejsca przeznaczenia wprowadza zakaz wstawienia piskląt, jeśli wynik kontroli bioasekuracji okaże się niezadowalający.

12. Wymóg każdorazowej dezynfekcji pojazdów dostarczających pasze/odbierających uppz przed wjazdem do gospodarstwa (uwzględnić w planach bioasekuracji).

13. Wydanie przez PLW rozporządzenia na podstawie art. 45 ust. 1 pkt. 4 i 11 ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt od chwili powzięcia podejrzenia do czasu uzyskania wyników badania, którym PLW zakaże zasiedlania gospodarstw w obszarze 3 km (po uzyskaniu wyniku – w zależności – rozszerzenie terytorialne zakazu lub uchylenie rozporządzenia).

W dniach 15-16 kwietnia odbyły się kolejne spotkania Głównego Lekarza Weterynarii z Komisją Europejską, na których KE przyjęła proponowane działania alternatywne oraz uzgodniono, że ww. środki obowiązywały będą jedynie w trzech klastrach:

1. warmińsko-mazurskim – obejmującym obszar terytoriów administracyjnych gmin, na których obecnie obowiązują ograniczenia właściwe dla obszarów zapowietrzonego i zagrożonego, wyznaczonych w związku z ogniskiem nr 64/2025 w powiecie ostródzkim i olsztyńskim oraz część gmin w powiecie działdowskim – jako część klastra mazowieckiego;

2. mazowieckim – obejmującym powiat żuromiński, część powiatów mławskiego oraz płońskiego, na terenie których obecnie obowiązują ograniczenia właściwe dla obszarów zapowietrzonego i zagrożonego, wyznaczonych w związku z ogniskami HPAI;

3. wielkopolskim – obejmującym w całości powiaty: grodziski, kościański, kaliski, jarociński oraz części powiatów: krotoszyńskiego, nowotomyskiego, szamotulskiego, wolsztyńskiego, poznańskiego, śremskiego, gostyńskiego, pleszewskiego, ostrowskiego oraz ostrzeszowskiego w granicach administracyjnych gmin, na których obecnie obowiązują ograniczenia właściwe dla obszarów zapowietrzonego i zagrożonego, wyznaczonych w związku z ogniskami HPAI.

Uzgodnione i przyjęte przez KE środki, powinny zostać wdrożone niezwłocznie. Ocena wdrożenia środków zostanie przeprowadzona przez KE w dniach 22–24 kwietnia w ramach misji EU-VET w Polsce. Kluczowym elementem zachowania status quo i szybkiego zdjęcia obszarów będzie brak nowych ognisk grypy ptaków w ww. obszarach.
 

Aktualna sytuacja epizootyczna w odniesieniu do wysoce zjadliwej grypy ptaków w Polsce w 2025 r.
 

Wg stanu na 16 kwietnia 2025 r. w roku bieżącym w Polsce stwierdzono 79 ognisk HPAI (wysoce zjadliwej grypy ptaków) u drobiu, w których utrzymywanych było łącznie 6,85 mln sztuk zwierząt. Ogniska HPAI w poszczególnych województwach:
- wielkopolskie – 38 ognisk z 3,45 mln sztuk drobiu łącznie;
- mazowieckie – 21 ognisk z 3,03 mln sztuk drobiu łącznie;
- łódzkie – 5 ognisk z 0,07 mln sztuk drobiu łącznie
- warmińsko-mazurskie – 7 ognisk z 0,16 mln sztuk drobiu łącznie;
- kujawsko-pomorskie, lubuskie – po 2 ogniska z 0,02 sztuk drobiu łącznie;
- małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie, zachodniopomorskie – po1 ognisku z 0,12 mln sztuk drobiu łącznie.

W całym 2024 roku w Polsce stwierdzono 50 ognisk, a w roku 2022 i 2023 – po 68 ognisk HPAI u drobiu.

HPAI – sytuacja epizootyczna w Europie