Uwagi Komisji Europejskiej do Krajowych Planów Strategicznych dosyć zasadnicze

Pierwszy wniosek Komisji Europejskiej dotyczy zmiany kontekstu dla realizacji nowej wspólnej polityki rolnej, co wynika z agresji Rosji na Ukrainę. Przypominamy, że Wielkopolska Izba Rolnicza wystąpiła z prośbą do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o podjęcie działań w celu wydłużenia obecnego PROW-u o kolejny rok, w związku z koniecznością zabezpieczenia produkcji żywności. Komisja, w związku z sytuacją na Ukrainie, zwróciła się w swoich uwagach do państw członkowskich o ponowną analizę ich planów strategicznych, pod kątem odporności systemów rolniczych, redukcji uzależnienia od nawozów sztucznych i zwiększenia produkcji energii odnawialnej na obszarach wiejskich, w sposób nie kolidujący z produkcją żywności.

Kraje członkowskie zostały poproszone o dostarczenie bardziej rozwiniętego uzasadnienia dla dopłat sektorowych, w kontekście sytuacji w danym sektorze oraz jego potrzeb. Komisja oceniła, że uzasadnienia przedstawione w KPS-ach są niewystarczające, szczególnie w kontekście Dyrektywy Wodnej (2000/60/EC).

Komisja zwraca uwagę na konieczność zawarcia działań, które pomogą gospodarstwo rolnym na uniezależnienie się od paliw płynnych i innych surowców zewnętrznych, w kontekście wojny na Ukrainie.

Komisja docenia dążenia państw członkowskich do rozwoju produkcji roślin białkowych, w celu uniezależnienia się od importu. Z drugiej strony dostrzega konieczność zwrócenia większej uwagi na działania związane z zarządzaniem ryzykiem oraz włączenia rolników w takie schematy. Przypomnijmy, że w polskim KPS przewidziano dopłaty do systemów ubezpieczeń wzajemnych, tworzonych przez rolników, a Wielkopolska Izba Rolnicza od lat współpracuje z Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych  TUW.

Komisja zwraca uwagę, że jednym z priorytetów WPR jest wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu spożywczym. Większość państw członkowskich, planuje to robić poprzez dopłaty sektorowe, podczas gdy, zdaniem Komisji należy tu zwrócić uwagę na zwiększanie współpracy rolników, ich udziału w przetwórstwie i skracaniu łańcucha spożywczego. Naszym zdaniem, ten element jest akurat silną stroną polskiego KPS, gdzie w ramach II filaru przewidziano środki na takie działania.

Komisja ma szereg uwag do definicji „aktywnego rolnika” zaprezentowanych przez kraje członkowskie. W tym kontekście zostały one poproszone o dalsze wyjaśnienia w tym zakresie, tak aby zagwarantować, że wsparcie kierowane jest do właściwych podmiotów.
Komisja ma zasadnicze wątpliwości co do docelowych wskaźników związanych z realizacją celów Zielonego Ładu. Chodzi przede wszystkim o cele reedukacyjne związane z nawożeniem, środkami ochrony roślin, antybiotykami oraz wzrost areału produkcji ekologicznej. Wiele krajów, w ogóle ich nie przedstawiło, w przypadku pozostałych są one bardzo skromne. Tak jest również w przypadku polskiego KPS-u. Możemy przypuszczać, że tu Komisja Europejska poprosi o weryfikację polskich założeń.

Komisja poprosiła również o weryfikację alokacji finansowej przedstawionej przez poszczególne kraje, w zakresie ekoschematów. To wsparcie, zdaniem Komisji, nie zawsze zostało dobrze opisane pod kątem osiąganych wskaźników. W takich przypadkach, Komisja nie uwzględniła tych wydatków jako celowe.

Generalnie rzecz biorąc, Komisja poprosiła państwa o przedstawienie bardziej ambitnych i lepiej dopasowanych działań podejmowanych w ramach ekoschematów i działań rolno-środowiskowych. Te działania powinny prowadzić do zwiększenia produkcji energii odnawialnej, redukcji zużycia energii w produkcji rolnej oraz poprawy wykorzystania składników pokarmowych z uwzględnieniem gospodarki w obiegu zamkniętym.

Komisja zwróciła uwagę na braki w zakresie działań związanych z podwyższonym dobrostanem zwierząt. Kraje członkowskie będą musiały tu uzupełnić dokumentację o lepsze zdefiniowanie podwyższonych warunków dobrostanu. Szczególnie dotyczy to trzody chlewnej oraz nowych gatunków włączonych do tego działania.

Komisja zwróciła też uwagę na konieczność włączenia w proces tworzenia Krajowych Planów Strategicznych, zainteresowanych podmiotów, w tym rolników. Cały czas te dokumenty mogą być konsultowane oraz zmieniane.

Mamy nadzieję, że konkretne uwagi do polskiego Krajowego Planu Strategicznego zostaną wkrótce opublikowane i będziemy mogli się do nich odnieść. Cieszy nas, że Komisja Europejska bierze pod uwagę kontekst bezpieczeństwa żywnościowego i wojny na Ukrainie a nie tylko aspekty klimatyczne i środowiskowe. Jako Wielkopolska Izba Rolnicza, z pewnością włączymy się w kolejne etapy konsultacji. Podtrzymujemy jednak tezę, że wdrożenie tej reformy powinno poczekać. Wyrażamy też obawy, czy system doradczy i wdrożeniowy będzie gotowy do przygotowania rolników do funkcjonowania w ramach nowych zasad. Jako Wielkopolska Izba Rolnicza, w konsorcjum z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie wygraliśmy przetarg na organizację szkoleń dla rolników w zakresie bioróżnorodności. Te szkolenia ruszą jesienią tego roku  i będą się odbywały na terenie całej Wielkopolski.