Planowana zmiana zasad waloryzacji emerytur rolniczych

Obecnie rolnicy, jako jedyna grupa społeczno-zawodowa w Polsce, mają własny, odrębny od powszechnego, system ubezpieczenia społecznego, który realizowany jest przez KRUS na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2022 r. poz. 933). Pozostałe grupy społeczno-zawodowe objęte są powszechnym systemem ubezpieczeń społecznych realizowanym przez ZUS.

Odrębne uregulowania prawne normujące funkcjonowanie ubezpieczenia społecznego rolników i powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych powodują, że w sposób odmienny regulowane są zarówno prawa, jak i obowiązki beneficjentów (ubezpieczonych i świadczeniobiorców) tych systemów. System powszechny oparty jest o zdefiniowaną składkę, system rolny zaś o zdefiniowane świadczenie. Stąd też odrębności m.in. w zakresie zasad ustalania wysokości i prawa do świadczeń, w tym w również w zakresie waloryzacji.

Waloryzacja emerytur i rent rolniczych polega na pomnożeniu zwaloryzowanej kwoty emerytury podstawowej przez indywidualne wskaźniki wymiaru świadczenia (odpowiednio dla części składkowej i dla części uzupełniającej), ustalone odrębnie dla każdego świadczeniobiorcy. Waloryzacja emerytury podstawowej polega na jej pomnożeniu przez wskaźnik waloryzacji, który w 2022 r. został ustalony na 7 proc., zgodnie z przepisami emerytalnymi (tj. przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Od 1 marca 2022 r. emerytura podstawowa wzrosła o 7 proc. tj. z 1013, 63 zł do 1084,58 zł. Emerytura podstawowa w nowej wysokości stanowi dopiero podstawę do ustalenia wysokości emerytury. Jeżeli po waloryzacji kwota świadczenia jest niższa od najniższej emerytury pracowniczej, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego automatycznie wyrównuje ją do kwoty 1338,44 zł. Do tej kwoty nie zostaną podwyższone: emerytury przyznane na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (tzw. wcześniejsze emerytury rolnicze), świadczenia których wypłata została zawieszona w związku z prowadzeniem działalności rolniczej lub osiąganiem przychodów z tytułu zatrudnienia, emerytury i renty z ubezpieczenia pobierane w zbiegu z emeryturą lub rentą z innego ubezpieczenia społecznego, jeżeli suma tych świadczeń przekracza kwotę najniższej emerytury pracowniczej (dotyczy również pobierania jednocześnie emerytur z ZUS i KRUS), z wyjątkiem renty rodzinnej wypłacanej w zbiegu z rentą socjalną, emerytury i renty wypłacane w wysokości pro-rata.

Obecnie analizowana jest możliwość zmiany zasad ustalania waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych. Kwestia waloryzacji rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych jest jednak złożonym zagadnieniem. Ewentualne zmiany zasad jej przeprowadzania, wymagają przed rozpoczęciem procesu legislacyjnego, pogłębionych prac analityczno-studialnych. Trzeba pamiętać, że składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe tylko w niewielkim procencie pokrywają wydatki na obecne świadczenia z ubezpieczenia, a samo rolnicze świadczenie emerytalno-rentowe w ponad 90 % składa się z dotacji z budżetu państwa.

Parlament zakończył już procedowanie nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, w której usunięto dotychczasowy warunek zaprzestania działalności rolniczej, jeśli emeryt rolniczy chciał otrzymać świadczenie w całej wysokości. Jeszcze w tym roku ministerstwo zamierza opracować nowe zasady waloryzacji świadczeń emerytalnych.

Warto nadmienić przy tej okazji, że rolnicy oprócz waloryzacji świadczeń, otrzymają także w bieżącym roku 13 i 14 emeryturę, a świadczenia, które nie przekraczają 2500 zł są nieopodatkowane.