Prawidłowe znakowanie napojów spirytusowych

a) oszukańczym lub podstępnym praktykom;

b) fałszowaniu żywności, oraz

c) wszelkim innym praktykom mogącym wprowadzać konsumenta w błąd.

Stosownie do art. 17 ust. 1 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002, podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności oraz kontrolowanie przestrzegania tych wymogów.

Stosownie do art. 16 rozporządzenia (WE) Nr 178/2002, bez uszczerbku dla bardziej szczegółowych przepisów prawa żywnościowego, etykietowanie, reklama i prezentacja żywności lub pasz, z uwzględnieniem ich kształtu, wyglądu, opakowania, używanych opakowań, sposobu ułożenia i miejsca wystawienia oraz informacji udostępnionych na ich temat w jakikolwiek sposób, nie może wprowadzać konsumentów w błąd.

Oznacza to, że przepisy prawa żywnościowego sprzeciwiają się każdej praktyce, w tym dotyczącej znakowania artykułów rolno-spożywczych, mogącej w jakikolwiek sposób wprowadzić konsumenta w błąd.

Nazewnictwo dla produkowanych wyrobów ustala producent, zatem powinien mieć świadomość i znać przepisy prawne dotyczące prowadzonej przez niego działalności. Na producencie spoczywa obowiązek stosowania przepisów ustaw i rozporządzeń, w tym dotyczących znakowania środków spożywczych. W trakcie kontroli prowadzonych przez organy IJHARS dokonywana jest weryfikacja czy oznakowanie wyrobów spełnia wymagania prawa żywnościowego, zgodnie z zasadą niewprowadzania w błąd.

W oznakowaniu napoju spirytusowego „Wódka alpejska” wyprodukowanego przez „Podlaską Wytwórnię Wódek Polmos S.A.” w Siedlcach, oprócz użycia w nazwie wyrobu przymiotnika „alpejska” zastosowano również grafikę przedstawiającą góry. Mogło to wprowadzać konsumenta w błąd, poprzez sugerowanie, że przedmiotowy środek spożywczy został wyprodukowany przy użyciu surowców pochodzących z rejonu Alp, lub wręcz został wyprodukowany na terenie jednego z państw Europejskich, na którym znajduje się ten łańcuch górski.

Na rynku europejskim dostępny jest wyrób o nazwie „Alps vodka”. Źródło, z którego pochodzi woda stosowana do jego produkcji, znajduje się jedynie na terenie francuskich Alp. Ponadto do wytworzenia tego napoju spirytusowego stosowana jest specjalna odmiana pszenicy, uprawiana jedynie w regionie Brie we Francji. Tym samym producent potwierdził związek wyrobu z alpejskim pochodzeniem, w przeciwieństwie do „PWW Polmos S.A.” w Siedlcach.

Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. Nr 171, poz. 1225 z późn. zm.) oznakowanie środka spożywczego nie może wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji.

Konsument podczas czytania zawartych na etykiecie przedmiotowego wyrobu danych dotyczących miejsca produkcji środka spożywczego oraz nazwy wyrobu mógł otrzymać sprzeczne informacje. Prawidłowe oznakowanie środka spożywczego jest bardzo ważne dla każdego konsumenta, gdyż informacje umieszczane na opakowaniach oraz etykietach produktów żywnościowych są źródłem podstawowej i niezbędnej wiedzy dla właściwego i świadomego wyboru. W przypadku napojów alkoholowych konsumenci mogą być zainteresowani nie tylko rodzajem wyrobu ale również miejscem pochodzenia tego wyrobu lub jego składników.

Znak towarowy, na który zostało udzielone prawo ochronne w rozumieniu ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 508 z późn. zm.) umożliwia odbiorcom (konsumentom) zidentyfikowanie towaru lub usługi pochodzącej z konkretnego przedsiębiorstwa od towarów lub usług pochodzących z innych przedsiębiorstw. Znak towarowy może być również elementem promocji i reklamy danego wyrobu. Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Zgodnie ze stanowiskiem Prezesa Urzędu Patentowego RP, przekazanym Głównemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, rejestracja znaku towarowego w żaden sposób nie ogranicza kompetencji kontrolnych IJHARS w stosunku do opatrzonych nim artykułów rolno-spożywczych.

Ponadto Prezes Urzędu Patentowego stoi na stanowisku, że jeśli zarejestrowane znaki towarowe używane są na produktach niezgodnych z przepisami szczególnymi, to fakt rejestracji nie zwalnia uprawnionych do korzystania z ww. znaków od odpowiedzialności na podstawie tych przepisów. Sytuacja ta dotyczy również przepisów o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

Z kolei zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, opis wyrobu może być uznany za prawidłowy gdy nie stwarza możliwości wprowadzenia konsumenta w błąd co do miejsca wytworzenia. Zasady podawania w znaku towarowym napoju spirytusowego nazw geograficznych zostały również określone w przepisach ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z art. 131 ust. 3 ww. ustawy, w odniesieniu do wyrobów alkoholowych, każdy znak towarowy zawierający elementy geograficzne niezgodne z pochodzeniem wyrobu uważa się za znak wprowadzający odbiorców w błąd.

Dodatkowo pragnę poinformować, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał wyrok, w którym oddalił skargę przedsiębiorcy na decyzję Głównego Inspektora JHARS w sprawie zakwestionowania prawidłowości znakowania artykułów rolno-spożywczych, ze względu m.in. na możliwość wprowadzenia konsumenta w błąd.

Przypadek dotyczył oznakowania fermentowanego napoju winiarskiego – na etykiecie zamieszczono zdjęcie ruin Colloseum w Rzymie oraz napisy takie jak „Semi Dolce”, „Vino di Qualita Superiore”, „Fatto dell uva piu fine di qualita”. Na kontretykiecie został umieszczony napis „Wino […] wyprodukowane na bazie winogron dojrzewających na słonecznych stokach południowej Europy”. Sąd uznał nazywanie powyższego wyrobu „winem” za niewłaściwe, gdyż nie było to wino gronowe, tylko inny rodzajowo produkt tj. „Polskie wino”, wyprodukowane na bazie skoncentrowanego soku winogronowego. Zdaniem Sądu zastosowanie obcobrzmiących napisów w połączeniu ze znanym zdjęciem (ruin Colloseum) jest wprowadzaniem w błąd konsumenta, co do tożsamości tego artykułu.

Podsumowując należy stwierdzić, iż w świetlne obowiązujących przepisów to producent jest odpowiedzialny za przestrzeganie aktualnych aktów prawnych i dostarczanie odbiorcom rzetelnych oraz prawdziwych informacji o środkach spożywczych, a sprawowanie nadzoru przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jest stale uzasadnione.