Informacja zbiorcza o wynikach kontroli planowej w zakresie jakości handlowej soków i nektarów

I. CEL KONTROLI
 

Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej soków i nektarów, głównie soku jabłkowego i soku z owoców cytrusowych, nektaru jabłkowego i nektaru z owoców cytrusowych oraz nektaru z czarnej porzeczki w zakresie zgodności z wymaganiami  określonymi w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września  2003 roku w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej soków i nektarów, deklaracją producenta oraz przepisami dotyczącymi znakowania.
 

II. ZAKRES KONTROLI

Kontrolę przeprowadzono w 17 podmiotach (tj. 48 % zarejestrowanych w WIJHARS).
 

Kontrolą objęto:
 

→ w zakresie oceny organoleptycznej – 51 partii soków i nektarów, o łącznej objętości 851,4 tys. l,
→ w zakresie oznaczania parametrów fizykochemicznych –51 partii soków i nektarów, o łącznej objętości 851,4 tys. l,
→ w zakresie znakowania – 67 partii soków i nektarów, o łącznej objętości 1422,1 tys. l.
 

III. WYNIKI KONTROLI
 

→ ocena organoleptyczna
 

Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie cech organoleptycznych.
 

→ parametry fizykochemiczne
 

Nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 2 partii (4 % skontrolowanych partii), o łącznej objętości 9 tys. l (1 % skontrolowanej objętości).
 

Nieprawidłowości dotyczyły:
→ obecności niedeklarowanego przez producenta kwasu cytrynowego w soku jabłkowym,
→ dodatku soków pochodzących z innych owoców w nektarze z czarnej porzeczki (np. soku z aronii lub soku jabłkowego).
 

◊ znakowanie

Nieprawidłowe znakowanie stwierdzono w przypadku 17 partii (25 % skontrolowanych wyrobów), o łącznej objętości 131,4 tys. l (9 % skontrolowanej objętości).
 

Nieprawidłowości dotyczyły:
→ podania niezgodnej z przepisami nazwy produktu np.: "sok owocowy wyprodukowany z soku zagęszczonego" zamiast "sok jabłkowy z zagęszczonego soku jabłkowego"; "sok owocowy wyprodukowany z soku zagęszczonego" zamiast "sok pomarańczowy z zagęszczonego soku pomarańczowego";
→ użycia niezgodnego z przepisami określenia dotyczącego postaci nektaru owocowego w pobliżu jego nazwy, np.: "wyprodukowany z zagęszczonego soku" zamiast "z soku zagęszczonego”;
→ nieprawidłowego wskazania wartości odżywczej produktu, tj. niezgodnie z grupą I lub II określoną w przepisach, np.: wartość odżywczą podano niezgodnie z kolejnością ustaloną dla grupy I - ”wartość energetyczna, białko, tłuszcz, węglowodany przyswajalne” zamiast „wartość energetyczna, zawartość białka, węglowodanów, tłuszczu”;
→ braku zachowania malejącej kolejności składników (według ich masy) w wykazie surowców użytych do wytworzenia wyrobu gotowego;
→ podania niepełnych danych producenta, tj. wskazania wyłącznie nazwy firmy bez jej adresu;
→ podania następującej informacji: „System zarządzania jakością, zapewniamy bezpieczeństwo (...) HACCP”, która mogła wprowadzać konsumenta w błąd poprzez sugerowanie, że produkt posiada szczególne właściwości podczas, gdy inne tego typu artykuły również je posiadają;
→ wskazania warunków przechowywania poza sąsiedztwem daty minimalnej trwałości.       
           

Inne ustalenia z kontroli
W toku kontroli ustalono, że wszystkie podmioty objęte kontrolą dokonały zgłoszenia podjęcia działalności gospodarczej w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi, do właściwych ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego wojewódzkich inspektoratów JHARS.
 

IV. SANKCJE
 

W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej soków i nektarów, wojewódzkie inspektoraty JHARS wydały 8 decyzji administracyjnych, w tym:
→ 6 decyzji o nałożeniu kary pieniężnej, o łącznej wysokości 4 100 zł, w związku z wprowadzaniem do obrotu artykułów rolno-spożywczych nieodpowiadających jakości handlowej określonej w przepisach o jakości handlowej lub deklarowanej przez producenta w oznakowaniu tych artykułów; 
→ 1 decyzję o nałożeniu kary pieniężnej, w wysokości 3 000 zł, w związku z wprowadzeniem do obrotu artykułu rolno-spożywczego zafałszowanego,
→ 1 decyzję nakazującą poddanie artykułu rolno-spożywczego zabiegom prawidłowego oznakowania.
 

Ponadto wojewódzkie inspektoraty JHARS wydały 11 zaleceń pokontrolnych.
 

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
 

Kontrola miała na celu sprawdzenie jakości handlowej soków i nektarów owocowych, w tym przede wszystkim produktów najbardziej powszechnych na rynku, takich jak sok jabłkowy i sok z owoców cytrusowych, nektar jabłkowy i nektar z owoców cytrusowych oraz nektar z czarnej porzeczki. W toku kontroli kwestionowano przede wszystkim sposób oznakowania soków i nektarów.  Nieprawidłowe oznakowanie stwierdzono w przypadku 25 % produktów. Należy jednak zaznaczyć, że rodzaje nieprawidłowości w zakresie znakowania ujawnione w toku kontroli, nie miały istotnego wpływu na wybór konsumenta. Parametrów fizykochemicznych nie spełniało 4 % kontrolowanych partii, w tym ustalono, że 1 partia została zafałszowana. Porównując wyniki przedmiotowej kontroli z wynikami kontroli przeprowadzonej w 2010 roku można zauważyć znaczący spadek nieprawidłowości w zakresie znakowania, tj. o 49 punktów procentowych (Wykres 1). Różnica ta jest rezultatem dostosowania oznakowania produktów do wymagań określonych w przepisach prawnych dla asortymentu, który ponownie stanowił przedmiot kontroli Inspekcji JHARS. Ze względu na małą liczbę zakładów wytwarzających soki i nektary na terenie kraju kontrolą objęto przede wszystkim podmioty, których artykuły kwestionowano w wyniku wcześniejszych działań Inspekcji JHARS. Ponadto, ostatnie zmiany w przepisach dotyczących znakowania soków i nektarów wymusiły na producentach zmianę opakowań, a przy tym dokonanie niezbędnych poprawek w tym zakresie. Odsetek partii kwestionowanych ze względu na niespełnienie wymagań fizykochemicznych zmniejszył się na przestrzeni ostatnich lat z 10% do 4%.
 

__________________________________________________________

[1] Kontrola w zakresie parametrów fizykochemicznych obejmowała (w zależności od rodzaju produktu): gęstość, ekstrakt refraktometryczny, ekstrakt ogólny, kwasowość ogólną, kwas cytrynowy, kwas L-jabłkowy, kwas D-jabłkowy, kwas D-izocytrynowy, stosunek kwasu cytrynowego do D-izocytrynowego, liczbę formolową, sacharozę, glukozę, fruktozę, stosunek glukozy do fruktozy, ekstrakt bezcukrowy, pektyny rozpuszczalne w wodzie, popiół, potas, fosfor ogółem, prolinę, D-sorbitol