Informacja zbiorcza o wynikach kontroli planowej w zakresie jakości handlowej przetworów owocowych i warzywnych

I. CEL KONTROLI

 

Celem kontroli było zbadanie jakości handlowej przetworów owocowych i warzywnych, ze szczególnym uwzględnieniem dżemów, galaretek, marmolad, powideł oraz marynat i sałatek na zgodność z obowiązującymi przepisami oraz deklaracjami producentów.

 

II. ZAKRES KONTROLI

Kontrolą objęto przetwory owocowe i warzywne pochodzące z 89 zakładów przetwórczych.

Nieprawidłowości ujawniono w 47 podmiotach (tj. 53% ogółu skontrolowanych).

Kontrolą objęto:

w zakresie oceny organoleptycznej oraz oznaczania parametrów fizykochemicznych - 247 partii, o łącznej masie ponad 1 164 t, w tym:

59 partii przetworów owocowych, o łącznej masie około 41 t, 

188 partii przetworów warzywnych (w tym grzybowych), o łącznej masie prawie 1123 t.

w zakresie znakowania - 311 partii, o łącznej masie prawie 976 t, w tym:

78 partii przetworów owocowych, o łącznej masie prawie 50 t,
233 partie przetworów warzywnych (w tym grzybowych), o łącznej masie prawie 926 t.

III. WYNIKI KONTROLI

Nieprawidłowości w zakresie oceny organoleptycznej oraz parametrów fizykochemicznych stwierdzono w przypadku 35 partii przetworów owocowych i warzywnych (co stanowiło 14% partii), o łącznej masie ponad 93 t (co stanowiło 8% masy), w tym:

6 partii przetworów owocowych, o łącznej masie prawie 3 t,
29 partii przetworów warzywnych, o łącznej masie ponad 90 t.

Do najczęściej kwestionowanych cech organoleptycznych można zaliczyć:

użycie surowców o wielkości nieodpowiadającej wymiarom określonym w dokumentacji, bądź surowców z objawami zepsucia oraz mało charakterystyczny dla danego produktu smak i zapach.

---

* w przypadku dżemów, konfitur, galaretek, marmolad i powideł skontrolowano: cechy organoleptyczne, ekstrakt ogólny, kwasowość ogólną, zanieczyszczenia organiczne, zanieczyszczenia mineralne, masę netto, zawartość dwutlenku siarki w: dżemie ekstra, konfiturze ekstra, galaretce ekstra

W toku kontroli najczęściej kwestionowano następujące parametry fizykochemiczne: brak szczelności opakowań, zaniżoną kwasowość ogólną, zaniżoną masę odciekniętych warzyw, niezgodną z dokumentacją zawartość soli oraz zawyżone wartości pH.

Nieprawidłowości ujawnione w zakresie cech organoleptycznych mogą świadczyć o wykorzystaniu niewłaściwej jakości surowców, bądź nieprawidłowym ich przygotowaniu przed procesem przetworzenia.      

Brak szczelności opakowań może świadczyć o niewłaściwym przebiegu procesu utrwalania termicznego i zamykania opakowań.    

Niezgodne z deklaracją wartości kwasowości ogólnej oraz pH mogą wynikać z nieprawidłowego procesu zakwaszania.     

Zaniżona bądź niestabilna (tj. zaniżona i zawyżona w zależności od opakowania) masa odciekniętych warzyw świadczy o użyciu różnej od deklarowanej ilości surowca.     

Zaniżona lub zawyżona zawartość chlorku sodu może wynikać z użycia nieodpowiedniej ilości tego składnika (niższa lub wyższa zawartość chlorku sodu w stosunku do deklarowanej).         

Nieprawidłowości w zakresie znakowania ujawniono w przypadku 143 partii przetworów owocowych i warzywnych (co stanowiło 46% partii), o łącznej masie ponad 304 t  (co stanowiło 31% masy), w tym:

     29 partii przetworów owocowych, o łącznej masie prawie 17 t,

     114 partii przetworów warzywnych, o łącznej masie ponad 287 t.

Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości, które w znaczący sposób mogły wprowadzić konsumenta w błąd:

brak w składzie surowcowym wszystkich składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego,
 

podanie składników wykorzystanych do produkcji w nieprawidłowej kolejności, tzn. nie w porządku malejącym według ich masy ustalonej w chwili użycia,

brak warunków przechowywania, w tym przede wszystkim warunków przechowywania po otwarciu produktu,

brak ilościowej zawartości składnika lub składników (podanej w procentach), podkreślonych w oznakowaniu środka spożywczego w formie pisemnej, przy użyciu obrazków i grafiki,

wydłużenie terminu przydatności środka spożywczego, na podstawie daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia wskazanych w oznakowaniu, w porównaniu z dokumentacją określającą maksymalny termin przydatności produktu (np. kartą przechowalniczą, deklarowanym dokumentem normalizacyjnym),

wskazanie w oznakowaniu klasy jakości pomimo, że deklaracja jakościowa produktu nie uwzględniała klasyfikacji,

brak wskazania nazwy składnika alergennego – gorczycy, wykorzystanego do produkcji środka spożywczego,

brak informacji dotyczącej procesów technologicznych stosowanych w produkcji, która powinna towarzyszyć nazwie środka spożywczego,

brak oznaczenia partii produkcyjnej,

brak sformułowania „zawiera cukier / cukry i substancję / e słodzącą / e”, w przypadku środków spożywczych zawierających jednocześnie cukier lub cukry oraz jedną lub więcej substancji słodzących,

zamieszczenie w składzie surowcowym składników, których nie użyto do wytworzenia środka spożywczego.

IV. SANKCJE

      W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej przetworów owocowych i warzywnych, wojewódzkie inspektoraty JHARS zastosowały następujące sankcje:

 

  53 decyzje administracyjne, w tym 22 decyzje w sprawie wymierzenia kary pieniężnej na łączną kwotę 31 700 zł,

   8 mandatów karnych na łączną kwotę 1 150 zł,

Ponadto wojewódzkie inspektoraty JHARS wszczęły 22 postępowania mające na celu wydanie decyzji administracyjnych oraz przekazały lub przekażą zalecenia pokontrolne do podmiotów, w przypadku których stwierdzono nieprawidłowości.

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI   

Przedmiotowa kontrola pozwoliła na sprawdzenie rynku przetworów owocowych i warzywnych w zakresie spełniania przepisów dotyczących jakości handlowej.

Kontrola wykazała znaczącą liczbę nieprawidłowości. Deklaracji jakościowych w zakresie oceny organoleptycznej oraz/lub parametrów fizykochemicznych nie spełniało 14% ogółu sprawdzonych partii, w tym: 10% skontrolowanych partii przetworów owocowych oraz 15% skontrolowanych partii przetworów warzywnych. Nieprawidłowe oznakowanie stwierdzono w przypadku 46% ogółu sprawdzonych partii, w tym: 37% skontrolowanych partii przetworów owocowych i 49% skontrolowanych partii przetworów warzywnych.

Na podstawie wyników przeprowadzonych badań laboratoryjnych można stwierdzić, że brak zgodności produktu finalnego z deklaracją producenta może świadczyć przede wszystkim o używaniu nieodpowiednich składników, bądź składników w ilościach mniejszych od deklarowanych, w tym stosowaniu niewłaściwej ilości soli i środków zakwaszających w procesie produkcyjnym oraz innych zaniedbaniach, mających wpływ na właściwości artykułu, np. brak szczelności opakowań.

W toku kontroli znakowania ujawniono wiele nieprawidłowości, które mogły w znaczący sposób wprowadzić konsumenta w błąd. Większość tych niezgodności dotyczyła składu surowcowego produktu, w tym: braku wszystkich składników wykorzystanych do produkcji środka spożywczego, podania składników wykorzystanych do produkcji w nieprawidłowej kolejności, braku ilościowej zawartości składnika lub składników podkreślonych w oznakowaniu środka spożywczego w formie pisemnej, przy użyciu obrazków i grafiki, braku wskazania nazwy składnika alergennego, zamieszczeniu w składzie surowcowym składników, których nie użyto do wytworzenia produktu. Ujawnione przypadki wydłużania przez producentów terminów ważności środków spożywczych stanowią poważne naruszenie uczciwych praktyk handlowych.

Porównując wyniki przedmiotowej kontroli z poprzednią kontrolą tego asortymentu, przeprowadzoną przez Inspekcję JHARS w 2008 roku, można zauważyć znaczący wzrost nieprawidłowości w zakresie znakowania o 12 punktów procentowych w przypadku przetworów owocowych oraz 14 punktów procentowych w przypadku przetworów warzywnych (Wykres 1).

 Wykres 1. Wyniki kontroli przetworów owocowych i warzywnych, przeprowadzonych w 2008 roku oraz w 2010 roku

 

Źródło: http://www.ijhar-s.gov.pl/