Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Pomidor zwyczajny

Dodano: 2011-02-09

---

Pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum Mill.) – gatunek jednorocznej rośliny warzywnej z rodziny psiankowatych. Ma wiele synonimów: pomidor uprawny, pomidor jadalny, psianka pomidor i po prostu pomidor. Pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej. Do Europy dotarł po 1492, po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba.

Morfologia

Pokrój

Roślina gruczołowata, lepko owłosiona, o charakterystycznej woni.

Łodyga

Do 1,5 m wysokości, u odmian szklarniowych nawet do kilku metrów.

Liście

Pojedynczo lub podwójnie przerywanopierzastodzielne o odcinkach w zarysie sercowatojajowych, pierzastowcinanych.

Kwiaty

O koronie długości kielicha, żółte, o zaostrzonych łatkach, zebrane w jednostronne, kilkukwiatowe skrętki w kątach liści.

Owoce

Soczyste, duże jagody. W ostatnim czasie dostępnych jest wiele odmian pomidorów, o różnych kolorach i kształtach owocu. Owoce mogą mieć wielkość od 20 do ponad 100 mm średnicy. Kształt może być kulisty, wydłużony (przypominający śliwkę lub gruszkę) a także żebrowany (podobny do papryki). Barwa owocu pierwotnie i najczęściej czerwona. Występują też odmiany pomarańczowe, żółte, zielone (dojrzałe) oraz czarne.

Biologia

Kwiaty są samopylne.

Zmienność

Występują m.in. następujące odmiany pomidora zwyczajnego:

• Pomidory Czereśniowe:

  • Sweet 100 – słodkie owoce wielkości 2,5 cm, tworzą duże grona, wymagają podwiązywania, dojrzewają 2,5 miesiąca.

  • Evita – jednakowej wielkości owoce, błyszczące, koloru czerwonego, posiadają charakterystyczny smak, wytrzymałe, dojrzewają 2 miesiące.

  • Mirabell – owoce złotożółte, słodkie wielkości 2,5 cm , rosnące w gronach, dojrzewają 2 miesiące

• Pomidory Średnioowocowe:

  • Martina – błyszczące, czerwone owoce, odporne na pękanie, rosną szybko i zdrowo, dojrzewają 1,5 miesiąca

  • Brylant – odmiana wczesna, posiadająca czerwone owoce o wyrafinowanym smaku, odmiana bardzo wydajna, dojrzewająca 2,5 miesiąca

  • Morden – owoce kuliste, koloru żółtopomarańczowego, posiada wyrafinowany smak, dojrzewająca 1,5–2 miesiące

  • Balkonstar – odmiana niska, wytrzymała o jasnych, regularnych owocach oraz o wyrafinowanym smaku, dojrzewająca 1,5–2 miesiące

• Pomidory typu Lima:

  • Roma – owoce łagodne w smaku,o grubej skórce i małej liczbie pestek, dobrze nadają się na sosy i soki, dojrzewają 2,5 miesiąca

  • New Yorker – odmiana wczesna, o dużych, nieco spłaszczonych, wyrafinowanych owocach, dojrzewają 2,5–3 miesiące

• Pomidory Wielkoowocowe:

  • Master – owoce duże, okrągłe, gładkie, bardzo aromatyczne, odmiana o silnym wzroście i dużej zdrowotności, dojrzewają 2,5–3 miesiące

  • Beefmaster – odmiana wytrzymała, odporna na choroby grzybowe, duże owoce o wadze 1 kg , soczyste o grubej skórce, dojrzewają 2,5–3 miesiące

  • Jawor – owoce odporne na pękania, dojrzewają równomiernie, najlepsze do bezpośredniego spożycia i na przetwory, dojrzewają 2,5 miesiąca

Zastosowanie

Roślina jadalna

Pomidory spożywane są pod różnymi postaciami: w stanie surowym, jako składnik zup, sosów, sałatek, kanapek, potraw z ryżu. Pomidory są też przetwarzane na soki, przeciery i koncentraty.

Pomidory są bogate w likopen - przeciwutleniacz, który, jak podejrzewano do niedawna, przeciwdziała zachorowaniom na nowotwory (zwłaszcza na raka prostaty). Likopen jest szczególnie przyswajalny dla człowieka w formie poddanej termicznej obróbce (przetwory pomidorowe). Dlatego też więcej tego związku będzie przyswojone w sosie pomidorowym czy sałatce z oliwą niż w surowych pomidorach. Nowe badania wskazują jednak, że ochronne działanie przeciwnowotworowe jest największe przy spożywaniu surowych pomidorów, a nie przetworów (np. sosu). Badania epidemiologiczne na dużych populacjach wskazują, że spożywanie przetworów z pomidorów zapobiega rozwojowi raka prostaty. W badaniach Health Professional Follow-up Study wykazano, że wzrost spożycia likopenu (w postaci pomidorów, pasty i soku) powodował obniżenie ryzyka raka prostaty o 53%. Odnotowano, że skuteczność ochronna likopenu jest większa wobec bardziej zaawansowanych stadiów nowotworu. :

Przeprowadzona przez Etminan'a i wsp. meta analiza ponad 20 badań potwierdziła wysoką korelację pomiędzy stężeniem likopenu w surowicy a obniżeniem ryzyka raka prostaty. :[4] W literaturze fachowej opublikowano wyniki kilkunastu badań klinicznych, w których oceniano wpływ likipenu lub pomidorów na raka prostaty. W większości przypadków odnotowano korzystne zmiany specyficznego antygenu prostaty PSA po spożyciu likopenu. :[5] Z drugiej strony wyniki badań epidemiologicznych nie wskazują jednoznacznie na ochronne działanie likopenu i pomidorów wobec nowotworów o innych lokalizacjach. Na przykład, w badaniach Health Professional Follow-up Study nie udało się wykazać związku pomiędzy spożyciem likopenu a nowotworami jamy ustnej oraz ryzykiem nowotworów pęcherza czy okrężnicy. Likopen jest silnym przeciwutleniaczem i potencjalnie środkiem neuroprotekcyjnym (chroniącym neurony w mózgu), więc jego pozytywny wpływ na organizm ludzki wymaga dalszych badań, które to potwierdzą wyniki testów na zwierzętach[potrzebne źródło].

Owoce pomidora zawierają m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoten, witaminy: K, B1, B2, B6, C, PP; kwasy: pantotenowy, foliowy, szczawiowy; biotynę.

Pomidor uprawny
Wartości odżywcze na 100 g produktu

Składniki pokarmowe		Witaminy		Składniki mineralne
woda	94,5 g	witamina A	0,38 mg	magnez	10 mg
energia	18 kcal	witamina B1	0,06 mg	fosfor	24 mg
błonnik	1,4 g	witamina B2	0,04 mg	żelazo	0,4 mg
białko	0,9 g	witamina B6	0,11 mg	sód	1,2 mg
tłuszcze	0,2 g	witamina C	15 mg	wapń	10 mg
węglowodany	2,8 g	witamina PP	0,7 mg	potas	280 mg

Uprawa

Uprawiany jest powszechnie dla soczystych owoców. Znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej.

Wymaga gleb przepuszczalnych, ciepłych i zasobnych w próchnicę, oraz miejsc osłoniętych od wiatru i nasłonecznionych.

Ciekawostki

• Początkowo przez wielu Europejczyków pomidor był uważany za roślinę trującą. Hodowano go w ogrodach w celach dekoracyjnych.

• W 1893 r. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych – porządkując kwestię zróżnicowania ceł na warzywa i owoce – dla celów podatkowych uznał pomidor za warzywo (na podstawie jego zastosowań kulinarnych), nie wyrokując jednak w kwestii jego klasyfikacji botanicznej. Podobnie traktowany jest on w Unii Europejskiej[6]. Z naukowego punktu widzenia jadalna część pomidora pozostaje owocem.

Przypisy

1. ↑ System Reveala

2. ↑ Ogród moich marzeń. Warszawa: IMP, 1999. ISBN 83-908277-4-3. 

3. ↑ Donaldson MS. Nutrition and cancer: a review of the evidence for an anti-cancer diet.. 

4. ↑ Etminam M, Takkouche B, Caamano-Isorna F. The role of tomato products and lycopene in the prevention of prostate cancer: a meta-analysis of observational studies Cancer Epidemiol Biomarkers Prev.. 

5. ↑ Erdman Jr JW, Ford NA, Lindshield BL. Are the health attributes of lycopene related to its antioxidant function.. 

6. ↑ Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1031/2008 z dnia 19 września 2008 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (pol.). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 2008. [dostęp 2010-09-12].

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
encyklopedia rolnicza, warzywa psiankowate, warzywa, pomidor