Przypadki fałszowania żywności, afery żywnościowe, epidemie, choroby odzwierzęce czy fałszowania żywności powodują, że konsumenci, niezależnie od tego, z jakiego kraju pochodzą, zwracają uwagę na odpowiednią jakość produktu oraz na to, czy jest on bezpieczny dla ich zdrowia. Właśnie dlatego istnieje potrzeba wprowadzania odpowiednich systemów oraz procedur gwarantujących im żywność wysokiej jakości.
Systemy Jakości Żywności wprowadza coraz więcej krajów Unii Europejskiej, m.in. Hiszpania, Wielka Brytania czy w Irlandia. W Polsce System Gwarantowanej Jakości Żywności – QAFP (Quality Assurance for Food Products) został opracowany w 2009 roku z inicjatywy Unii Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego UPEMI, organizacji zrzeszającej przedsiębiorstwa funkcjonujące w branży mięsnej. W Systemie QAFP chce produkować coraz więcej producentów. Tym bardziej, że oprócz zadowolenia konsumenta, mają inne korzyści tj. standaryzacja produkcji, obecność w perspektywicznym segmencie wysokojakościowych produktów spożywczych, udział w szkoleniach czy promocję swoich wyrobów.
Na poziomie Wspólnoty Unii Europejskiej, uznane są dwa systemy produkcji żywności wysokiej jakości – produkcja ekologiczna oraz produkcja żywności tradycyjnej i regionalnej. Na terenie większości państw członkowskich, wdrożone zostały także niezależne od nich systemy jakościowe.
-Celem Systemu QAFP jest ewaluacja i rozwój. Oprócz obecnie istniejących zeszytów branżowych w zakresie mięsa oraz jego wyrobów, UPEMI planuje kontynuować działania i rozwijać System o kolejne zeszyty branżowe, obejmujące całą gamę produktów-rolno spożywczych. Zwiększanie asortymentu produktów oznaczonych logiem QAFP, pozwala na budowanie silnej marki produktów, która będzie kojarzona z wysoką jakością. Główną ideą towarzyszącą UPEMI przy wdrażaniu Systemu QAFP, jest zagwarantowanie ostatecznemu odbiorcy, że kupowany przez niego artykuł rolno-spożywczy posiada najwyższą jakość - zarówno pod względem sensorycznym, jak i odżywczym – przyznaje Wiesław Różański, prezes UPEMI.
System QAFP stworzyli naukowcy z wiodących ośrodków akademickich w Polsce – Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Instytutu Zootechniki w Krakowie oraz Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. System QAFP zyskał również uznanie najlepszych ekspertów i naukowców na polskim rynku oraz wsparcie organizacji konsumenckich. 11 grudnia 2009 r. decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, System Gwarantowanej Jakości Żywności QAFP wraz z zeszytem branżowym „Kulinarne mięso wieprzowe” został uznany za krajowy system jakości żywności. Kolejnym krokiem było stworzenie drugiego zeszytu branżowego: „Kulinarne mięso z piersi kurczaka i indyka oraz tuszki i elementy młodej polskiej gęsi owsianej”, który został włączony do systemu i zaakceptowany jako jego część, decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 stycznia 2011 r. Następnie powstał kolejny zeszyt branżowy, określający wytyczne dla produkcji wędlin. Zeszyty branżowe są odpowiedzią na potrzeby coraz bardziej wymagających i świadomych konsumentów oczekujących produktów o wysokiej jakości spełniających ich wymagania odnośnie walorów smakowych a także wartości odżywczych. Motywem towarzyszącym UPEMI przy opracowaniu pierwszego zeszytu branżowego „Kulinarne mięso wieprzowe”, było występowanie wad jakości typu PSE w mięsie wieprzowym.
System QAFP może się rozwijać w Polsce tak, jak inne systemy w UE. W Niemczech wprowadzenie Systemu Jakości i Bezpieczeństwa QS, było odpowiedzią na spadek zaufania do branży spożywczej, po kryzysie związanym z BSE. To pomogło w odbudowaniu wiarygodności szczególnie sektora mięsnego. Sześć organizacji reprezentujących rolników, przemysł paszowy, przetwórstwo mięsa powołało do życia w 2001 roku organizację o nazwie QS. W początkowym okresie System obejmował mięso i przetwory mięsne. Od 2004 roku obejmuje także owoce, warzywa oraz ziemniaki.
Uczestnikami Systemu QS jest ponad 100 tys. podmiotów (w tym 7,2 tys. zagranicznych w branży mięsnej oraz 16,8 tys. podmiotów w produkcji roślinnej, w tym także 771 podmiotów zagranicznych). Wśród zagranicznych uczestników Systemu QS, najliczniejszą grupę w branży mięsnej stanowią podmioty holenderskie, austriackie, włoskie i polskie, a w branży roślinnej – holenderskie oraz austriackie.
Austria z kolei zbudowała swój system jakości oparty na znaku „AMA-Gutesiegel”(AMA – Agrarmarkt Austria). Opracowane zostały kryteria, jakie muszą spełniać producenci ubiegający się o przyznanie ich produktom znaku Systemu. Jest on przyznawany tylko tym produktom spełniającym określone wytyczne dotyczące metod produkcji, właściwości produktu oraz wymogi dotyczące pochodzenia geograficznego produktu. Znak może być umieszczany na mięsie surowym (wołowinie, cielęcinie, wieprzowinie, jagnięcinie), przetworach mlecznych, mleku i przetworach mlecznych, owocach, warzywach, ziemniakach oraz świeżych jajach. Oznaczenie pochodzenia i wygląd wersji znaku jakości, są każdorazowo uzależnione od państwa członkowskiego lub regionu, w którym został wytworzony dany produkt. Znak „AMA-Gutesiegel” może zostać przyznany produktowi wnioskodawcy z każdego państwa lub Wspólnoty UE.
Francja postawiła na program promocji wysokiej jakości towarów rolno-spożywczych oraz godło promocyjne Label Rouge. We Francji jest obecnie ponad 400 produktów objętych tych znakiem. Logo Label Rouge stanowi dowód zaświadczający, że produkt rolny lub artykuł żywnościowy posiada zespół określonych cech, które składają się na najwyższą jakość dla danego typu produktu. Znak Label Rouge jest przyznawany wyłącznie całej sieci produkcyjnej, co jest niełatwe do zastosowania. Mimo tego godło obejmuje dziś całą gamę produktów tj. ryby i owoce morza, owoce i warzywa, wędliny, produkty mleczne, jaja, dania gotowe, a nawet napoje.
Oprócz Systemu Jakości, jak wynika z analizy sprzedaży, ważna jest również private labels, czyli marka własna. Wszystko wskazuje na to, że znaczenie kategorii produktów w Polsce wzrasta. W powszechnej opinii, marka własna oznacza cenę niższą od produktu markowego, ale i nieco gorszą. Alternatywą mogłyby być produkty z marką własną, których cena i jakość byłyby porównywalne do produktu markowego. Niektóre sieci w Polsce, oferują już co najmniej dwie zróżnicowane grupy produktów private labels – jedną dla klientów zorientowanych na ceny (economy), a drugą – na poszukujących jakości (value for money). W wybranych sieciach np. w Wielkiej Brytanii, jest nawet kilka poziomów cen dla produktów pod marką własną.
Działania związane ze znakiem jakości, nie dotyczą konkretnych grup produktów i nie zachęcają jednoznacznie klientów do zakupu określonego produktu. Mają one jedynie na celu rozpowszechnienie informacji o charakterze ogólnym na temat programu dotyczącego znaku jakości oraz na temat odpowiednich wymogów. Tym samym również zachęcić do kupowania produktów wysokiej jakości. Sieci handlowe, które posiadają taką żywność na półkach, są więc i będą w przyszłości, na wygranej pozycji.