Informacje rządowe, projekty ustaw i wnioski poselskie dotyczących rolnictwa rozpatrywane na posiedzeniach Komisji Sejmowych

Jak poinformował wiceminister rolnictwa pan Ryszard Bartosik, projektowana ustawa wdraża podstawy prawne do uruchomienia "nadzwyczajnego, tymczasowego wsparcia dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę" objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Natomiast sposób wdrożenia takiego wsparcia reguluje rozporządzenie, które stanowi załącznik do projektu ustawy. W ocenie ministerstwa rolnictwa, które jest autorem projektu, skutki rosyjskiej inwazji na Ukrainę są coraz bardziej odczuwalne także w sektorze rolnym. Mają one związek ze wzrostem kosztów prowadzenia działalności rolniczej. Biorąc pod uwagę wysokość strat w poszczególnych sektorach produkcji rolnej, jak również ograniczony budżet przewidziany na to działanie - są to przesunięcia środków w ramach PROW - zdecydowano się na wsparcie producentów trzody chlewnej - hodowców świń w cyklu zamkniętym, gdzie produkowane są prosięta. Wdrażanie tego działania, w tym dokonywanie płatności na rzecz beneficjentów, będzie zadaniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. "Uwzględnienie w projekcie ustawy nowego działania, w którym pomoc ma być przyznawana w drodze decyzji administracyjnej, wiąże się z koniecznością odpowiedniej zmiany tych przepisów. Z uwagi na ograniczenia czasowe związane z terminami na zakontraktowanie i wpłacanie środków w ramach nowego działania, zakłada się skrócenie czasu na złożenie żądania doręczenia decyzji, wniesienie odwołania oraz na rozpatrzenie odwołania" – kontynuował pan wiceminister Bartosik. Dodał, że pomoc będzie przyznawana na podstawie decyzji administracyjnej kierownika biura powiatowego na wniosek o przyznanie pomocy. Termin na zakończenie kontraktacji środków został określony na 31 marca 2023 r. Projektowane rozporządzenie do ustawy proponuje, by pomoc była przyznana rolnikowi, który do 15 maja 2022 r. zgłosił do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanie co najmniej 10 świń urodzonych w siedzibie stada od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. Wysokość pomocy będzie zależała od liczby zgłoszonych świń. Np. jeżeli rolnik zgłosił do rejestru co najmniej 10 sztuk, pomoc wyniesie 2,4 tys. zł, a w przypadku 600 sztuk - 70 tys. zł. Zakłada się, że pomoc w ramach tych środków otrzymają wszyscy uprawnieni rolnicy. Może być ona przyznana tylko raz i nie może przekroczyć równowartości w złotych kwoty 15 tys. euro.

Pan poseł Jerzy Małecki zgłosił do projektu dwie poprawki. Jedna z nich dotyczy zmiany w ustawie o podatku dochodowym, chodzi o zwolnienie z płacenia tego podatku jednostek doradztwa rolniczego. Druga ma na celu przesunięcie wejścia w życie przepisów do 1 stycznia 2023 r. Cała ustawa ma wejść w życie dzień po jej ogłoszeniu. Komisja przyjęła wniosek o uchwaleniu przez Sejm projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach „Programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014–2020” wraz z poprawkami. Komisja wybrała sprawozdawcę pana posła Kazimierza Gwiazdowskiego.

Realizując porządek dzienny tego posiedzenia przewodniczący pan poseł Robert Telus przystąpił do rozpatrzenia zawierającej 11 poprawek uchwały Senatu w sprawie ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt.  Komisja wniosła o przyjęcie 8 poprawek i odrzucenie 3 poprawek. Poprawki, które Komisja zaproponowała przyjąć, miały na celu m.in.: wydłużenie okresu na zgłoszenie urodzenia koniowatego do komputerowej bazy danych z 2 miesięcy od dnia urodzenia do 3 miesięcy od dnia wystąpienia tego zdarzenia oraz zmniejszenie z 40 zł do 20 zł minimalnej wysokości opłaty pobieranej przez Inspekcję Weterynaryjną za kontrolę świń przeprowadzaną w gospodarstwie, w którym jest utrzymywane nie więcej niż 50 świń. Sprawozdawcą wybrany został pan poseł Zbigniew Dolata.

We wtorek 15 listopada 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, obradująca pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa, rozpatrzyła informację na temat ochrony terenów zieleni i zadrzewień na obszarach wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem zadrzewień śródpolnych. Informację przedstawili: sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska pani Małgorzata Golińska oraz podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Krzysztof Ciecióra.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska angażuje się w działania na rzecz ochrony zadrzewień śródpolnych niosących za sobą szereg korzyści środowiskowych, takich jak ograniczenia prędkości wiatru, zmniejszenia parowania wody z gleby, w tym związanych ze zwiększeniem retencji wodnej. W lutym br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska podpisało z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Polskim Związkiem Łowieckim porozumienie w zakresie działania na rzecz wsparcia tworzenia i ochrony zadrzewień śródpolnych na obszarach wiejskich. W ramach ww. porozumienia PZŁ realizuje program nasadzeń głównie drzew owocowych w ramach działania „100 tysięcy drzew na 100-lecie PZŁ”.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uważa, że zadrzewienia śródpolne odgrywają ważną rolę w produkcji rolnej poprzez m.in. zwiększanie retencji wody, ograniczanie skutków suszy i zapobieganie erozji glebowej oraz ochronę jakości wód. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w 2022 r. umożliwiło ubieganie się o wsparcie na tworzenie zadrzewień śródpolnych w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Stawki na założenie zadrzewień śródpolnych są zróżnicowane w zależności od ukształtowania terenu i wynoszą od ok. 10 tys. zł/ha do 13,6 tys. zł/ha. Dodatkowo refundowane są koszty zabezpieczenia sadzonek przed zwierzyną. Od 2023 r. wsparcie na tworzenie zadrzewień śródpolnych kontynuowane będzie w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027; przewidziano również 5-letnią premię na ich pielęgnację i utrzymanie – ok. 2,5 tys. zł/ha/rok. Na interwencje zadrzewieniowe przewidziano w Planie budżet około 9 mln euro. Szacuje się, że nowymi zadrzewieniami zostanie objętych ok. 2 tys. ha.  Od 2023 r. oprócz kontynuacji działań zadrzewieniowych planowane jest uruchomienie wsparcia na zakładanie i utrzymanie systemów rolno-leśnych. Mając na uwadze wielokierunkowe funkcje systemów rolno-leśnych, w Planie 2023-2027 przewidziano wparcie na ich założenie zróżnicowane w zależności od nachylenia terenu w wysokości od ok. 3 tys. zł/ha do 7 tys. zł/ha oraz 5-letnią premię na ich utrzymanie w wysokości 300 zł/ha/rok. Na wsparcie systemów rolno-leśnych w Planie Strategicznym 2027 przewidziano łącznie budżet ok. 10,5 mln euro na powierzchnię 4,9 tys. ha.

We wtorek 15 listopada 2022 r. Senacka Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej nie wprowadziły poprawek do ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, która przewiduje ich waloryzację.

Nowelizacja zakłada, że od marca 2023 r. emerytury i renty wzrosną o wskaźnik waloryzacji, który prognozowany jest obecnie na poziomie 113,8 proc. Obowiązywać będzie waloryzacja procentowo-kwotowa. Zagwarantowana zostanie także minimalna podwyżka, która wyniesie 250 zł. Podwyższone zostaną najniższe świadczenia -  do 1588,44 zł w przypadku najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinnej i renty socjalnej i do 1191,33 zł w przypadku najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W przypadku osób pobierających emeryturę częściową, kwota waloryzacji nie będzie mogła być niższa niż 125 zł. Emerytury osób, które nie mają gwarancji wysokości najniższej emerytury (nie mają co najmniej 20 lat pracy w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn), zostaną podwyższone wskaźnikiem waloryzacji. Do 3046,29 zł podwyższona zostanie miesięczna kwota graniczna uprawniająca do przyznania świadczenia wyrównawczego, zgodnie z ustawą o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych. Do 2157,80 zł podwyższony zostanie miesięczny próg wysokości otrzymywanych świadczeń, który uprawnia do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Waloryzacja będzie zastosowana również do emerytur i rent rolników indywidualnych, służb mundurowych oraz emerytur pomostowych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych i rodzicielskich świadczeń uzupełniających.

W tym samym dniu Senatorowie z Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi poparli bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nowela nie budziła żadnych zastrzeżeń. Jej celem jest umożliwienie wdrożenia nadzwyczajnego tymczasowego wsparcia dla rolników, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw szczególnie dotkniętych wpływem rosyjskiej inwazji na Ukrainę. Sposób wdrożenia wsparcia ureguluje rozporządzenie. Jak podkreślił wiceminister rolnictwa Ryszard Bartosik, dzięki ustawie będzie możliwe udzielenie wsparcia finansowego producentom trzody chlewnej. Pomoc będzie realizowana przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Projektowane rozporządzenie do ustawy przewiduje, by pomoc była przyznana rolnikowi, który do 15 maja 2022 r. zgłosił do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanie co najmniej 10 świń urodzonych w siedzibie stada od 1 kwietnia 2021 r. do 31 marca 2022 r. Wysokość pomocy będzie zależała od liczby zgłoszonych świń.

We wtorek 29 listopada 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o paszach oraz ustawy o odpadach. Uzasadnienie projektu przedstawił sekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi pan Lech Kołakowski.

Projekt ma na celu wdrożenie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/4 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie wytwarzania, wprowadzania na rynek i stosowania paszy leczniczej oraz utrzymanie silnej pozycji Polski w zakresie konkurencyjności polskich produktów pochodzenia zwierzęcego na rynkach zagranicznych.

Ożywioną dyskusję wywołała zmiana przepisu ustawy dotyczącego zakazu stosowania pasz GMO, który obowiązywał od 1 stycznia 2023 r. przesuwająca termin wejścia w życie zakazu o jeden rok tj. do 1 stycznia 2024 r.  Obecny na posiedzeniu wiceprezes Krajowej Rady Izb Rolniczych pan Mirosław Borowski stwierdzając iż obecnie nie ma możliwości zastąpienia w paszach dla zwierząt importowanej śruty sojowej wnioskował o przesunięcie moratorium zakazu stosowania pasz opartych o komponenty GMO o 5-6 lat. Stwierdził też, że zastąpienie białka sojowego krajowymi nasionami roślin strączkowych jest trudne ze względu na dopuszczalny bezpieczny udział tych surowców w paszach, szczególnie w mieszankach dla drobiu i prosiąt a wciąż brakuje skutecznego programu wspierającego produkcję i przerób rodzimego białka roślinnego.  Przedstawiciele branży paszowej wskazywali, że zakaz powinien zacząć obowiązywać cztery lata, gdyż obecnie nie ma możliwości zastąpienia śruty sojowej zawierającej GMO innymi rodzajami białek. Deklarowali jednocześnie, że przemysł paszowy będzie skupował krajowy surowic - rośliny bobowate i strączkowe, by zwiększać ich udział w paszach. Importowana, genetycznie modyfikowana śruta sojowa stanowi 70 proc. udziału w produkcji pasz. Z kolei rodzima produkcja białka stanowi ok. 26-30 proc. i w głównej mierze składają się na nią nasiona roślin strączkowych, suszone wywary oraz poekstrakcyjna śruta rzepakowa.

Wiceminister rolnictwa pan Lech Kołakowski wyjaśnił, że celem rządu nie jest ustanowienie zakazu stosowania pasz GMO, ale odbudowanie suwerenności białkowej naszego kraju w kontekście bezpieczeństwa żywnościowego. Zapewnił, że zamiarem ministerstwa nie są rewolucyjne zmiany na rynku pasz, a wypracowanie wspólnego rozwiązania co do minimalnych wskaźników określających udział niemodyfikowanych genetycznie surowców białkowych w paszach. Wiceminister Kołakowski podkreślił iż celem nowelizacji ustawy o paszach jest przede wszystkim wdrożenie unijnych przepisów do polskiego prawa w sprawie wytwarzania, wprowadzania do obrotu i stosowania paszy leczniczej. Chodzi o ujednolicenie wymagań, jakie muszą spełniać podmioty funkcjonujące na rynku pasz. Nowe przepisy dopuszczają możliwość wytwarzania pasz leczniczych w mobilnych wytwórniach pasz leczniczych. Dotąd na rynku krajowym nie działały takie podmioty, dlatego działalność takiej wytwórni musi być zgłoszona do powiatowego lekarza weterynarii właściwego ze względu na miejsce wprowadzenia do obrotu paszy leczniczej.

W czwartek 1 grudnia 2022 r. Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi obradująca pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa przyjęła poprawkę przesuwająca termin wejścia w życie zakazu stosowania pasz GMO do 1 stycznia 2025 r.

W środę 30 listopada 2022 r. na 157 w tej kadencji posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi, obradująca pod przewodnictwem pana posła Roberta Telusa, rozpatrzyła Informację na temat aktualnej sytuacji na rynku nawozów, wysokości produkcji, dostępności CO2 i suchego lodu, ilości eksportu oraz zabezpieczenia nawozów na wiosnę 2023 roku na użytek polskich producentów żywności.

Posiedzenie sejmowej komisji rolnictwa zostało zwołane w celu zaopiniowania wniosku skierowanego do marszałka Sejmu przez Koło Poselskie Polska 2050 o debatę w Sejmie na temat rynku nawozów w Polsce, ich cen i zapewniania ich dostępności. Wnioskodawca, pani posłanka Joanna Mucha poinformowała, że wniosek w tej sprawie został złożony pod koniec sierpnia, tj. wtedy, gdy wystąpił kryzys nawozowy. Pani Joanna Mucha przestawiając wniosek powiedziała, że powodem jego złożenia była m.in. kwestia wstrzymania produkcji nawozów, ograniczenie produkcji dwutlenku węgla i melaminy. Posłanka mówiła też o dużych zyskach firm nawozowych w tym roku w stosunku do poprzedniego. - Jak to jest, że spółki osiągają tak wysokie zyski, a ceny nawozów szybują "do kosmosu" - pytała.

Jak zauważył podsekretarz stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych pan Karol Rabenda, sytuacja na rynku nawozów przez te kilka tygodni zmieniła się, choć jest ona trudna, bo "ceny nawozów są wprost zależne od cen gazu na rynkach światowych". Podkreślił, że dostawy gazu dla firm nawozowych są zabezpieczone, a wstrzymanie produkcji w połowie sierpnia wynikało ze znacznego wzrostu ceny gazu.

Prezes Grupy Azoty SA pan Tomasz Hinz potwierdził, że powodem ograniczenia produkcji nawozów była wyłącznie cena gazu, a nie jego brak. Gdyby nawozy były produkowane z tak drogiego surowca (ponad 340 euro za MWh), to tona saletry musiałby kosztować ok. 8 tys. zł. Obecnie nawóz ten jest sprzedawany za ok. 3,5 tys. zł/t. Z danych resortu aktywów państwowych wynika, że obecnie ceny gazu ziemnego na europejskich giełdach oscylują wokół 115-120 euro/MWh (cena według stanu na dzień 17 listopada 2022 roku na holenderskiej giełdzie TTF). Prezes Zakładów Azotowych w Puławach pan Tomasz Hryniewicz powiedział, że "dzisiaj firma gwarantuje pełną dostępność nawozów w pełnej palecie". - Zachęcamy rolników do ich zakupu - mówił i radził by nie czekać na ostatnią chwilę. Głos zabrał także pan Piotr Godlewski reprezentujący Polskie Stowarzyszenie Obsługi Rolnictwa "Polsor" zrzeszających dystrybutorów m.in. nawozów, który podkreślił, że mimo pełnych magazynów nawozy nie są kupowane. Rolnicy liczą, że będą one tańsze, gdyż obiecuje się, że będą one sprzedawane przez państwową spółkę - Krajową Grupę Spożywczą. Bardzo bolesna dla dystrybucji jest nazywanie ich spekulantami wmawianie rolnikom, że dystrybutorzy-spekulanci kupują nawozy i czekają na lepszą cenę, nasze firmy mają po 20 tys. ton nawozów tj. towar za 60 mln zł; kogo stać na finansowanie i przetrzymywanie towaru w nadziei, że cena wzrośnie - a jak spadnie? - pytał. Podkreślił, że dystrybutor jest potrzeby, bo jest elementem łańcucha dostaw i łącznikiem między producentem a rolnikiem.

Wiceminister rolnictwa pan Lecha Kołakowski zaznaczył, że resort wspiera rolników poprzez dopłaty do zakupu nawozów. Z takiej pomocy skorzystało 418 tys. rolników na kwotę 2,6 mld zł. Zaapelował też by rolnicy nie wstrzymywali się z zakupem nawozów. Według resortu rolnictwa zużycie nawozów mineralnych w sezonie 2020/21, pod wpływem poprawy relacji cen nawozów do cen zbóż nieznacznie zwiększyło się w porównaniu z poprzednim sezonem i wyniosło około 134 kg czystego składnika w przeliczeniu na 1 ha użytków rolnych (wobec 132,9 kg w sezonie 2019/20). W strukturze zużycia nawozów azotowych dominuje saletra amonowa i mocznik. Najwyższe zużycie nawozów jest w woj. opolskim i kujawsko-pomorskim, a najniższy poziom nawożenia jest w województwach: małopolskim i podkarpackim.

Po wysłuchaniu dyskusji, pani posłanka Joanna Mucha wycofała wniosek o debatę w Sejmie w zamian za obietnicę, że komisja rolnictwa na początku przyszłego roku ponownie się zajmie sytuacją na rynku nawozów. Przewodniczący komisji pan poseł Robert Telus obiecał, że komisja zajmie się tą sprawą na początku lutego 2023 r.