Gospodarka gruntami rolnymi w Wielkopolsce

Otwierając spotkanie Prezes WIR - Piotr Walkowski przywitał gości oraz wprowadził przybyłych w tematykę spotkania. Z kolei Marcin Nurkowski - zastępca dyrektora Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego przedstawił obecny stan rolnictwa regionu i kierunki jego rozwoju.
 

Kolejną prezentację przedstawił Sławomir Pietrzak - Dyrektor Oddziału Terenowego Agencji Nieruchomości Rolnych w Poznaniu - na temat planu zagospodarowania gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa na lata 2012-2016. Agencja zakłada, że w tym okresie na powiększenie gospodarstw rodzinnych w Wielkopolsce zaoferuje ponad 220 tys. ha użytków rolnych. Dyrektor Pietrzak podkreślił, że są to znaczące areały i jeżeli wejdą one na rynek, to znacznie obniży to ceny. Obecnie cena zbywanej z zasobów ANR ziemi wynosi w Wielkopolsce ponad 24 tys. zł za hektar i jest jedną z najwyższych w kraju.
 

Wicedyrektor ANR w Poznaniu - Mieczysław Szempiński przybliżył uczestnikom spotkania możliwości nieodpłatnego uzyskania gruntów oraz zasady przyznawania bezzwrotnej pomocy finansowej. Jest to możliwe w sytuacjach ekstremalnych (np.: klęski żywiołowe) lub dla samorządów na cele społeczne takie jak: wodociągi, kanalizacja, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, edukacja, sport i kultura. Z tego tytułu zostało przekazanych około 8 tys. ha.
 

W dyskusji nad założeniami planu, Józef Juszkiewicz ze Związku Zawodowego Rolnictwa "Samoobrona" stwierdził, że przekazanie do sprzedaży nawet tak dużego areału nie rozwiąże problemu głodu ziemi w Wielkopolsce. Wskazał także na potrzebę poprawy przestrzegania prawa przy planowanych transakcjach, gdyż praktyka pokazuje, że nawet w przetargach ograniczonych do rolników z gmin ościennych w stosunku do położenia oferowanej nieruchomości, dochodziło nieraz do zawierania umów z nabywcami z odległych województw.
 

Swój punkt widzenia przedstawili także właściciele gospodarstw wielkoobszarowych. Prezes Stowarzyszenia Dzierżawców i Właścicieli Rolnych RP - Franciszek Nowak stwierdził, że wprowadzony ustawowo obowiązek wyłączenia 30% gruntów (przy zawieraniu nowej umowy dzierżawy bądź umowy kupna) na rzecz powiększenia gospodarstw rodzinnych jest niekonstytucyjny i przez to stojący w sprzeczności z prawem. Tymczasem, jak zauważył dyrektor Sławomir Pietrzak, interesy gospodarstw wielkoobszarowych są zupełnie inne aniżeli interesy gospodarstw małych - rodzinnych. Aby dojść do porozumienia i pogodzenia tych dwóch grup rolników potrzeba wiele rozmów i dyskusji. Bardziej radykalnie do problemu podchodzi Prezes Wojewódzkiego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Poznaniu - Ryszard Napierała: kwestię dzierżawy użytków rolnych zawsze reguluje umowa z ANR. To sam dzierżawca musi określić, czy podyktowana obowiązującym prawem zmiana tej umowy jest przez niego do przyjęcia, czy też zrezygnuje z dzierżawy.
 

Wiceprezes WIR - Bogdan Fleming stwierdził, że liczba ponad 2 mln 200 tys. gospodarstw rolnych w Polsce budzi przerażenie. Jak tak liczni rolnicy mają się utrzymać? Powiększanie gospodarstw jest dla nich koniecznością. Właściciele dużych gospodarstw czy dzierżawcy dysponujący gospodarstwami o pow. 500, 1000 czy kilka tys. ha, nie muszą martwić się o swoją przyszłość. Tymczasem obawy małych rolników budzi fakt, że już przed kilkunastu laty stwierdzono, że w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku nawet 70% dzierżaw zostało zawartych z naruszeniem prawa i de facto kwalifikują się one do ponownego sprawdzenia pod względem zgodności z literą prawa.
 

Następny temat konferencji - "Zasady wyceny nieruchomości rolnych" przedstawił Adam Futro - rzeczoznawca i reprezentant Centrum Wyceny Mienia. Wyceny dla potrzeb ANR dokonywane są przez rzeczoznawców majątkowych zgodnie z przepisami ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. W zależności od sytuacji stosuje się różne metody: dochodową, porównawczą lub kosztową. Przedstawiony przez rzeczoznawcę operat obowiązuje przez okres 12 miesięcy. Po tym okresie musi być aneksowany. W kwestiach spornych dopuszcza się opiniowanie operatu. Dokonuje tego powołana przy Stowarzyszeniu Rzeczoznawców komisja opiniująca.
 

Z kolei formy zabezpieczenia prawnego, stosowane przy nabywaniu gruntów z ZWRSP omówił Wojciech Lignowski - Radca Prawny WIR. Spośród licznych możliwości najczęściej stosuje się następujące rozwiązania: hipoteka zwykła, hipoteka kaucyjna, weksel, weksel poręczony, gwarancja bankowa, blokada środków na rachunku bankowym nabywcy, przewłaszczenie lub zabezpieczenie, zastaw rejestrowy czy przelew wierzytelności na zabezpieczenie. Jak uznał przedstawiciel ANR, wystąpienie Wojciecha Lignowskiego dotyczyło bardzo istotnego, aczkolwiek niedocenianego przez nabywców zagadnienia. Często dochodzi bowiem do sytuacji, że umowa zbycia nieruchomości jest już gotowa do podpisania, a rolnik dopiero zaczyna myśleć o zabezpieczeniu sfinansowania transakcji.
 

Ostatnim tematem konferencji była kwestia źródeł finansowania obrotu ziemią, zreferowana przez Pawła Cugiera - przedstawiciela Banku Gospodarki Żywnościowej S.A. Transakcje takie najczęściej są finalizowane poprzez kredyt preferencyjny, środki z funduszy pomocowych PROW (np. "młody rolnik"), gwarancje bankowe czy najmniej popularny - kredyt komercyjny. Z ankiety, jaką BGŻ przeprowadził wśród rolników wynika bardzo istotne znaczenie kredytów preferencyjnych przy powiększaniu powierzchni gospodarstw. Niewystarczające środki na dopłaty do kredytów preferencyjnych mogą być poważną przeszkodą dla rolników, którzy chcieliby skorzystać z możliwości nabycia gruntów oferowanych przez ANR.