Podstawą produkcji rolniczej jest gleba, toteż ekologiczna produkcja roślinna powinna przyczyniać się do utrzymywania i zwiększania żyzności gleby, a także zapobiegać jej erozji. Rośliny powinny być nawożone poprzez ekosystem gleby, a nie za pomocą dodawanych do niej nawozów rozpuszczalnych. Żywa część gleby pobiera i oddaje składniki pokarmowe w formie przyswajalnej dla roślin. Podstawowym źródłem pokarmu dla organizmów glebowych są korzenie wydzielające związki organiczne, resztki pożniwne, nawozy zielone i nawozy organiczne.
Pochodzące spoza gospodarstwa nawozy, środki poprawiające żyzność gleby i środki ochrony roślin powinny być używane wyłącznie w przypadku, gdy ich użycie jest zgodne z celami i zasadami produkcji ekologicznej. W tego rodzaju produkcji nie można stosować organizmów modyfikowanych genetycznie.
W warunkach naturalnych, obok siebie rośnie wiele gatunków roślin. W rolnictwie różnorodnośćtę próbuje się zastąpić płodozmianem, czyli uprawą w kolejnych latach różnych gatunków roślin, które tworzą zespół wykorzystujący glebę w zróżnicowany sposób. Właściwie zaplanowany i konsekwentnie realizowany płodozmian stanowi klucz do zachowania i podnoszenia żyzności i biologicznej aktywności gleby. Gwarantuje też uzyskiwanie w gospodarstwie ekologicznym zadowalających plonów w perspektywie wielu lat.
Rośliny mają określoną pozycję w strukturotwórczym lub degradującym wpływie na żyzność gleby:
-
rośliny o właściwościach strukturotwórczych: motylkowate w czystym siewie i mieszankach z trawami;
-
rośliny o obojętnym wpływie: żyto, gryka, rzepak, rzepik, gorczyca;
-
rośliny o ujemnym wpływie na zawartość próchnicy: owies, jęczmień ozimy i jary, pszenica;
-
rośliny degradujące glebę: rośliny okopowe i kukurydza.
W rolnictwie ekologicznym praktycznie nie można gospodarować bez uprawy roślin motylkowatych drobnonasiennych, wysiewanych głównie w mieszankach z trawami oraz roślin strączkowych. Udział tej grupy roślin w strukturze zasiewów powinien wynosić przynajmniej 20-33% w tym co najmniej raz w rotacji powinny być uprawiane w plonie głównym.