MRiRW w sprawie obowiązku ugorowania 4% gruntów rolnych

Norma GAEC 8 obejmuje m. in. obowiÄ…zek przeznaczenia okreÅ›lonego odsetka powierzchni gruntów ornych na obszary i elementy nieprodukcyjne. Skutkiem prac na forum UE nad zapisami ww. rozporzÄ…dzenia, w których Polska braÅ‚a intensywny udziaÅ‚, jest m. in. możliwość realizacji normy GAEC 8 za pomocÄ… nie tylko obszarów i elementów nieprodukcyjnych, ale częściowo również za pomocÄ… miÄ™dzyplonów i upraw wiążących azot, speÅ‚niajÄ…cych okreÅ›lone warunki. Zgodnie z PS WPR i rozporzÄ…dzeniem krajowym w sprawie norm, wymóg przeznaczenia 4% na obszary lub obiekty nieprodukcyjne może być realizowany nie tylko poprzez grunty ugorowane ale również poprzez: rowy, oczka wodne, miedze Å›ródpolne i strefy buforowe, żywopÅ‚oty, pasy gruntów zadrzewionych, zadrzewienia liniowe, pojedyncze drzewa, zagajniki Å›ródpolne i pasy gruntów wzdÅ‚uż obrzeży lasu, speÅ‚niajÄ…ce okreÅ›lone kryteria. Lista obszarów i elementów nieprodukcyjnych jest co do zasady wzorowana na liÅ›cie obowiÄ…zujÄ…cej do 2022 r. w ramach obowiÄ…zku utrzymywania obszarów EFA w ramach zazielenienia, z pewnymi modyfikacjami.W efekcie, w gospodarstwach o powierzchni powyżej 10 ha gruntów ornych, norma GAEC 8 nakÅ‚ada obowiÄ…zek przeznaczenia:

- co najmniej 4% powierzchni tych gruntów na obszary lub obiekty nieprodukcyjne speÅ‚niajÄ…ce okreÅ›lone warunki, lub

- w przypadku gdy co najmniej 4% powierzchni gruntów ornych obejmujÄ… miÄ™dzyplony Å›cierniskowe lub ozime lub wsiewki lub roÅ›liny bobowate, speÅ‚niajÄ…ce okreÅ›lone warunki, w tym uprawiane bez stosowania Å›rodków ochrony roÅ›lin – co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne.

W przypadku gruntów ugorowanych nie mogÄ… być na nich stosowane Å›rodki ochrony roÅ›lin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca. W przypadku gruntów ugorowanych z roÅ›linami miododajnymi (wysianych z konkretnych gatunków roÅ›lin miododajnych okreÅ›lonych w przepisach krajowych) nie mogÄ… być na nich stosowane Å›rodki ochrony roÅ›lin oraz nie może być prowadzona produkcja rolna, w tym wypas i koszenie, z wyÅ‚Ä…czeniem pasiek, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia.

Z obowiÄ…zku przeznaczenia minimalnego udziaÅ‚u powierzchni gruntów ornych na obszary lub obiekty nieprodukcyjne wyÅ‚Ä…czone sÄ… gospodarstwa:

• w których wiÄ™cej niż 75% powierzchni gruntów ornych jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roÅ›lin pastewnych, lub ugorowanych, lub wykorzystywanych do uprawy roÅ›lin bobowatych, lub

• w których wiÄ™cej niż 75% powierzchni użytków rolnych stanowiÄ… trwaÅ‚e użytki zielone lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roÅ›lin pastewnych, lub

• o powierzchni gruntów ornych do 10 ha.

Jak wynika z powyższego, nie ma obecnie możliwoÅ›ci usuniÄ™cia normy GAEC 8. W tym kontekÅ›cie warto zwrócić uwagÄ™, że w 2023 roku, na podstawie czasowego odstÄ™pstwa umożliwionego przez KomisjÄ™ EuropejskÄ…, na wniosek Polski i innych paÅ„stw czÅ‚onkowskich, można byÅ‚o prowadzić produkcjÄ™ na ugorach realizujÄ…cych normÄ™ GAEC 8 z wyjÄ…tkiem uprawy kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji.

OdstÄ™pstwo umożliwiaÅ‚o elastyczne wykorzystanie gruntów ornych do produkcji żywnoÅ›ci i sÅ‚użyÅ‚o zapewnieniu bezpieczeÅ„stwa żywnoÅ›ciowego w obliczu konfliktu zbrojnego w Ukrainie.

Część paÅ„stw czÅ‚onkowskich, w tym Polska, widzi zasadność utrzymania odstÄ™pstwa od normy GAEC 8 w 2024 r. ze wzglÄ™du na niekorzystne warunki pogodowe, trudnÄ… sytuacjÄ™ rynkowÄ… i wpÅ‚yw wojny w Ukrainie na sytuacjÄ™ rolników. Stosowne wnioski zostaÅ‚y już zÅ‚ożone do Komisji Europejskiej, jednak na chwilÄ™ obecnÄ… nie ma jej zgody na wdrożenie odstÄ™pstwa od normy GAEC 8 w 2024 r. Niemniej temat ten jest nadal analizowany przez sÅ‚użby Komisji.

OdnoszÄ…c siÄ™ do propozycji wprowadzenia alternatywnych rozwiÄ…zaÅ„ utrzymania 4% gruntów ugorowanych, należy zauważyć, że wymogi normy zakÅ‚adajÄ… (informacja powyżej) wyÅ‚Ä…czenie gospodarstw rolnych posiadajÄ…cych okreÅ›lone powierzchnie gruntów ornych mogÄ…cych sÅ‚użyć jako baza paszowa dla zwierzÄ…t.

OdnoÅ›nie uznania „Å‚Ä…k kwietnych” w ramach ekoschematu jako powierzchni nieprodukcyjnych, uprzejmie wyjaÅ›niam, że zgodnie z zapisami w Planie Strategicznym oraz rozporzÄ…dzeniem ws. ekoschematów, pÅ‚atnoÅ›ci do obszarów z roÅ›linami miododajnymi sÄ… przyznawane do powierzchni gruntów ornych, z wyÅ‚Ä…czeniem powierzchni obszarów nieprodukcyjnych bÄ™dÄ…cych gruntami ugorowanymi z roÅ›linami miododajnymi, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 55 ust. 1 ustawy o Planie Strategicznym.

Zgodnie z przepisami rozporzÄ…dzenia ws. ekoschematów, pÅ‚atnoÅ›ci w ramach tego ekoschematu przysÅ‚ugujÄ…, jeżeli rolnik utworzyÅ‚ obszar z roÅ›linami miododajnymi poprzez wysianie mieszanki skÅ‚adajÄ…cej siÄ™ co najmniej z dwóch okreÅ›lonych w przepisach gatunków roÅ›lin miododajnych, z tym że mieszanka ta obejmuje co najmniej jeden gatunek roÅ›lin miododajnych z gatunków tzw. nieprodukcyjnych, a gatunki roÅ›lin miododajnych z gatunków „produkcyjnych” nie sÄ… dominujÄ…ce w tej mieszance. Wymogi ekoschematu zakazujÄ… prowadzenia produkcji rolnej, z wyjÄ…tkiem prowadzenia pasiek, w tym: wypasu i koszenia oraz stosowania nawozów i Å›rodków ochrony roÅ›lin w terminie do dnia 31 sierpnia.

Zgodnie z wczeÅ›niejszÄ… korespondencjÄ… w sprawie derogacji, ze wzglÄ™du na niekorzystne warunki pogodowe, trudnÄ… sytuacjÄ™ rynkowÄ… i wpÅ‚yw wojny w Ukrainie na sytuacjÄ™ rolników, resort rolnictwa widzi zasadność odstÄ™pstw nie tylko od normy GAEC 8, lecz również od GAEC 7 w 2024 r. Stosowne wnioski o przedÅ‚użenie derogacji byÅ‚y przez PolskÄ™ wraz z innymi krajami zgÅ‚aszane do Komisji Europejskiej i byÅ‚y przedmiotem posiedzeÅ„ Rady UE ds. Rolnictwa i RyboÅ‚ówstwa w czerwcu, lipcu i październiku br.

Jednakże nie wszystkie paÅ„stwa czÅ‚onkowskie poparÅ‚y propozycjÄ™ utrzymania odstÄ™pstw od stosowania wybranych norma GAEC. Do chwili obecnej nie ma również pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej na wdrożenie derogacji w 2024 r.