Wyróżniające się okazy drzew otaczano opieką od czasów starożytnych. Początkowo jako miejsca kultu, związane z lokalnymi wierzeniami lub przesądami. W kulturze europejskiej „świętymi drzewami” były dęby, drzewa mocy, które symbolizowały m.in. długowieczność. Wraz z nastaniem ery nowożytnej aspekty religijne zostały zastąpione przez względy społeczne i naukowe.
Prekursorem ochrony sędziwych drzew na świecie był Alexander von Humboldt. Podczas jednej ze swoich podróży w 1816 r. zachwycił się olbrzymimi drzewami w Wenezueli, nazywając je jako pierwszy „pomnikami przyrody”. Określenie, którym posłużył się ten słynny niemiecki podróżnik zostało następnie spopularyzowane w całej Europie.
W Polsce do rozpoczęcia II wojny światowej wskazano ok. 4,5 tys. drzew godnych objęcia ochroną. Jednakże dopiero w 1949 r. wprowadzenie odpowiedniego zapisu w ustawie o ochronie przyrody umożliwiło objęcie bardzo starych drzew ochroną prawną.
Ich liczba zaczęła lawinowo rosnąć, osiągając do dzisiejszego dnia rejestr blisko 10 tys. pomników przyrody. Wśród kryteriów wyboru nie decydują jednak jedynie względy wiekowe czy gabarytowe ale również wartość historyczna i znaczenie dla lokalnej społeczności. Obecnie wiele stowarzyszeń i organizacji zwraca uwagę na wartości takich okazów.
Wśród nich warto wymienić, swoją historią sięgające do początków XX w., Polskie Towarzystwo Dendrologiczne. Zostało ono odtworzone w 2009 r., łącząc osoby zarówno zawodowo zajmujące się tym zagadnieniem jak i wszystkich amatorów i pasjonatów dendrologii.
Drzewa przywodzą na myśl sens ludzkiego życia i przemijania. Najstarsze z nich, dęby czy cisy, będące obecnie pomnikami przyrody, mają setki lat. Te wyjątkowe, jak cis z Henrykowa Lubańskiego, który liczy sobie ponad 1200 lat. Przez całe lata za najcenniejsze zabytki polskiej przyrody uchodził jednak dęby. O dębię Bartku z Kielecczyzny, (…) który początkiem swym sięga świetney Historyi naszej epoki to iest: czasów Bolesława Chrobrego, Wielkim zwanego, ma bowiem 800 lat wieku (…) napisano na łamach „Sylwana” już w 1829 r.
Czytaj dalej na następnej stronie...