Posiedzenie ministrów rolnictwa państw G20 na temat zmienności cen żywności

W związku z faktem, iż w raporcie znalazły się również rekomendacje dotyczące rewizji globalnej polityki względem sektora biopaliw, ePURE - europejska organizacja skupiająca producentów etanolu, przedstawiła swoje stanowisko w tej sprawie zwracając uwagę na nie uwzględnienie w raporcie głównych czynników wpływających na zmienność cen żywności tj. wzrastające ceny ropy naftowej oraz nadmierną spekulację finansową na rynkach rolnych – kluczową kwestię do rozwiązania dla trwającej obecnie francuskiej prezydencji w G20. Ostatecznie ministrowie zdecydowali o podtrzymaniu dotychczasowego podejścia ich krajów w kwestii wspierania rozwoju sektora biopaliw.

„Europejski przemysł etanolowy z zadowoleniem przyjmuje decyzję ministrów negującą odpowiedzialność biopaliw za dużą zmienność cen żywności. Biopaliwa odgrywają kluczową rolę w rozwoju inwestycji w sektorze rolnym, co ma bardzo pozytywny wpływ na rozwój także produkcji żywności.” – stwierdził Rob Vierhout, Sekretarz Generalny ePURE.

Krajowa Izba Biopaliw również wypracowała swoje stanowisko na temat wyrażonej w raporcie FAO i OECD rekomendacji dla polityki biopaliwowej, które prezentujemy poniżej.

Raport „Price Volatility in Food and Agricultural Markets: Policy Responses” z dnia 3 maja 2011 roku stanowi odpowiedź na wyrażoną w trakcie szczytu państw G20 w listopadzie 2010 roku w Seulu potrzebę analizy ryzyka związanego ze zmiennością cen żywności i surowców rolniczych, którego celem było opracowanie politycznych rekomendacji dla ograniczenia tego negatywnego zjawiska. Wdrożenie nowych rozwiązań lub modyfikacja dotychczasowego podejścia w poszczególnych dziedzinach gospodarki ukierunkowane ma być na usprawnienie zarządzania tym ryzykiem oraz jego łagodzenie, tak aby możliwe było ograniczenie pojawiających się zakłóceń rynkowych i ochrona najbardziej wrażliwych sektorów rolnictwa.

W związku z faktem, iż w raporcie znalazły się również rekomendacje dotyczące rewizji globalnej polityki względem sektora biopaliw, Krajowa Izba Biopaliw, jako organizacja pozarządowa reprezentująca polskich wytwórców biopaliw i biokomponentów, pragnie przedstawić swoje stanowisko na temat wyrażonych w dokumencie wniosków w przedmiotowym zakresie.

W rekomendacji 6 czytamy, że rządy państw G20 powinny znieść przepisy obecnych krajowych polityk, na podstawie których produkcja biopaliw podlega wsparciu lub nakazuje obligatoryjne wprowadzanie ich na rynek. Jednocześnie wskazuje się, że należy:

• udrożnić handel międzynarodowy, dzięki czemu paliwa odnawialne produkowane byłyby tam, gdzie ma to uzasadnienie ekonomiczne, środowiskowe i socjalne;


• pobudzać badania naukowe w celu rozwoju alternatywnych dróg redukcji emisji węgla i poprawy zrównoważenia i bezpieczeństwa energetycznego;


• wprowadzenie zachęt dla bardziej efektywnego zużycia energii z rolnictwem włącznie.

Raport wskazuje także, że w przypadku gdy nie możliwa jest zmiana obecnej polityki względem biopaliw, rządy krajów G20 powinny opracować plany awaryjne modyfikujące przyjęte strategie biopaliwowe w sytuacji, kiedy rynek globalny znajdzie się pod silną presją przez co zagrożone byłyby dostawy żywności.

W kontekście powyższego, Krajowa Izba Biopaliw pragnie podkreślić, że zniesienie przepisów obligatoryjnego udziału biopaliw i biokomponentów w paliwach transportowych oznaczałoby praktyczną likwidację tego sektora gospodarczego ze wszystkimi konsekwencjami dla całego łańcucha produkcji, zarówno w ujęciu ekonomicznym jak i socjalnym. Rezygnacja z dotychczasowych założeń względem biopaliw to również jednoczesna rezygnacja z postawionych celów ograniczania emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportowym i kontynuacja pełnej zależności od dostaw ropy naftowej. Faktem jest, że realizacja postawionych celów jest niezwykle trudna z uwagi na różne podejście do produkcji biopaliw w poszczególnych częściach świata, w szczególności w kontekście poziomów i sposobów subsydiowania produkcji biokomponentów, jednakże poprawa efektywności polityki biopaliwowej powinna opierać się na zasadach szczegółowej analizy stosowanych instrumentów wsparcia, w szczególności mając na uwadze odmienność sytuacji geopolitycznej i ekonomicznej w różnych regionach. Krajowa Izba Biopaliw wyraża przekonanie o konieczności pewnej unifikacji podejścia do subsydiowania produkcji biopaliw w ujęciu globalnym w celu wyrównania szans na efektywną konkurencyjność wszystkich uczestników rynku. Ponadto, koniecznym jest jak najszybsze wdrożenie zasad zrównoważonego rozwoju w produkcji biopaliw na całym świecie, tak aby rozwój rynku biokomponentów nie był stawiany wśród przyczyn niszczenia cennych obszarów naturalnych. Podkreślenia wymaga również determinacja w tym kierunku ze strony Unii Europejskiej, która powinna być stawiana jako przykład rozwiązań łączących ściśle politykę środowiskową i politykę energetyczną.

Uszczegóławiając i rozwijając swoją opinię Krajowa Izba Biopaliw stwierdza:

• dotychczasowa polityka względem sektora biopaliw, w szczególności w Unii Europejskiej, stanowi solidną podstawę do rozwoju całego łańcucha wytwórczego biopaliw i biokomponentów, dzięki czemu możliwy był ekonomiczny i społeczny rozwój w wielu regionach, gdzie dotychczas nie pojawił się żaden pozytywny sygnał dla inwestycji i progresu gospodarczego;


• obligatoryjne używanie biopaliw poprzez ustalany przez dany kraj poziom minimalnego udziału w ogólnej ilości paliw jest na obecną chwilę jedynym gwarantem zwiększania ich konsumpcji, ponieważ inne narzędzia polityczne nie są skuteczne;


• brak skuteczności innych mechanizmów spowodowany jest w głównej mierze konkurencją, jaka się pojawia pomiędzy sektorem paliw odnawialnych a nieodnawialnymi paliwami kopalnymi stanowiącymi obecnie główne źródło energii, do których dostęp determinuje wysoką pozycję ekonomiczną dominujących na świecie gospodarek narodowych;


• produkcja biopaliw jako alternatywna wobec dotychczasowych sektorów przemysłowych opartych na surowcach rolniczych spowodowała wzrost znaczenia rolnictwa i jego ekonomiczne wzmocnienie, zwłaszcza w regionach świata z nadprodukcją żywności;


• rolnicza produkcja surowców energetycznych jest najlepszą metodą utrzymywania gruntów rolnych w dobrej kondycji, dzięki czemu w przypadkach zagrożenia dostaw żywności producenci rolni w sposób płynny będą mogli zareagować przestawiając swoją działalność na potrzeby sektora spożywczego;


• całkowite uwolnienie handlu międzynarodowego surowcami rolniczymi, jak również powstałymi w wyniku ich przetworzenia paliwami odnawialnymi, w sposób destruktywny wpłynie na produkcję rolniczą tam, gdzie jest ona relatywnie bardziej kosztochłonna z uwagi na generalnie wyższe koszty życia; to natomiast doprowadziłoby do marginalizacji rolnictwa w tych regionach powodując faktyczne uzależnienie od importu, którego realizacja determinowana jest wieloma czynnikami niezależnymi m.in. nieprzewidywalną sytuację geopolityczną na świecie;


• rolnictwo jest jednym z najbardziej strategicznych, a jednocześnie najbardziej wrażliwych i nieprzewidywalnych z uwagi na zależność od czynników klimatyczno-pogodowych sektorów, dlatego wymaga polityki ochronnej, również w zakresie handlu;


• istnieje pilna konieczność kontynuacji i rozwoju badań naukowych w zakresie możliwych dróg emisji gazów cieplarnianych, jednakże ich wypracowanie wymaga czasu i ogromnych środków finansowych, dlatego zmiana polityki biopaliwowej może nastąpić dopiero po upewnieniu się, że nowe rozwiązania na rzecz ochrony klimatu mogą zostać komercyjnie zastosowane, a ich wdrożenie jest ekonomicznie uzasadnione;


• dotychczasowy rozwój sektora biopaliw na świecie wskazuje, że konieczne jest dalsze wzmocnienie zasad zrównoważenia, tak aby ich produkcja nie powodowała negatywnych skutków w postaci utraty cennych naturalnych ekosystemów i wyzysku ludności, zwłaszcza w krajach rozwijających się; brak zasad zrównoważenia ogranicza wartość dodaną ze stosowania biopaliw, zarówno w ujęciu środowiskowym jak i społecznym;


• realizacja polityki energetycznej silnie skorelowanej z polityką środowiskową nie jest możliwa jedynie poprzez redukcję emisyjności produkcji samej energii i sposobów jej wykorzystania, lecz wymaga również narzędzi ograniczających zużycie energii i jej strat; dlatego Krajowa Izba Biopaliw w pełni podziela opinię o potrzebie wprowadzenia specjalnych zachęt dla bardziej efektywnego zużycia energii.

Mając na uwadze wymiar i główny cel raportu „Price Volatility in Food and Agricultural Markets: Policy Responses”, Krajowa Izba Biopaliw pragnie ponadto podkreślić, że wahania cen żywności, w szczególności jej podwyżek ograniczających dostępność produktów spożywczych dla najbiedniejszych mieszkańców globu, nie jest zjawiskiem wynikającym wprost z rozwoju którejkolwiek z poszczególnych dziedzin gospodarczych. Wielokrotnie już próbowano wskazywać, że biopaliwa i drastyczny wzrost ich zużycia w sposób negatywny wpływają na ceny żywności, co jednak nie ma potwierdzenia chociażby w światowej powierzchni upraw z przeznaczeniem na cele energetyczne. Niniejsza kwestia była również przedmiotem szczegółowej analizy Parlamentu Europejskiego, a jej wnioski zostały wyrażone w Rezolucji PE z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie podwyżek cen żywności w UE i w krajach rozwijających się. W dokumencie stwierdzono m.in., że to spekulacja produktami spożywczymi, w tym fundusze hedgingowe na rynku spożywczym, wywierają presję na zjawisko głodu i ubóstwa. Ponadto, europosłowie wyrazili w rezolucji konieczność zapewnienia regulacji rynków rolnych w skali wewnętrznej i światowej w interesie konsumentów, dochodów rolników, przemysłu przetwórczego i zrównoważonej polityki żywnościowej, co stanowi rozbieżne stanowisko względem postulatu o zniesienie barier w międzynarodowej wymianie handlowej surowcami rolniczymi. Jednocześnie, rezolucja wskazuje, że produkcja biopaliw powinna być powiązana z poważnymi kryteriami dotyczącymi zrównoważonego rozwoju, a kryteria te muszą zostać spełnione przy realizacji proponowanych celów w zakresie biopaliw. Parlament Europejski ocenia, że jedynie 2-3 % terenów rolnych Unii Europejskiej jest aktualnie wykorzystywanych pod tego typu uprawy.