Wartość biologiczna ziół uprawianych metodami ekologicznymi

W Polsce na dużą skalę uprawiane są: cząber ogrodowy (Satureja hortensis), kminek zwyczajny (Carum carvi), koper włoski (Foeniculum vulgare), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale), majeranek ogrodowy (Majorana hortensis), melisa lekarska (Melissa officinalis), mięta pieprzowa (Mentha piperita), szałwia lekarska (Salvia officinalis) oraz tymianek pospolity (Thymus vulgaris).

Według Instytutu Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich około 70% skupowanych surowców zielarskich jest przeznaczona na rynek krajowy do dalszego przetwórstwa. Pozostała część jest eksportowana głównie na rynek krajów Unii Europejskiej. Coraz większe jest zapotrzebowanie na produkty zielarskie pochodzące z gospodarstw ekologicznych. W Europie krajami wiodącymi w tej dziedzinie są Austria i Szwajcaria. W krajach tych udział gospodarstw ekologicznych zajmujących się uprawą ziół stanowi 8–10%.

Popyt na ekologiczne surowce zielarskie wzrasta ze względu na coraz szersze wykorzystanie ziół jako herbat ziołowych, suplementów diety, a także zastosowania ziół, jako naturalnych dodatków do żywności. Surowce zielarskie zasobne są w związki fenolowe, które mają korzystny wpływ na nasze zdrowie. Kwasy fenolowe, flawony oraz wit. C mają działanie antyoksydacyjne, chronią nas przed wolnymi rodnikami, mikroorganizmami, ale także przed miażdżycą, rakiem i zaćmą. Przeciwdziałają chorobom serca, układu krążenia i zakrzepicy, zapobiegają zwężaniu się tętnic i tworzeniu się skrzepów krwi. Niektóre flawonoidy wykazały korzystny wpływ na układ nerwowy. Na zawartość substancji aktywnych w roślinach zielarskich ma wpływ sposób uprawy. Z badań przeprowadzonych na całym świecie na roślinach pochodzących z upraw ekologicznych, wynika najczęściej większa zawartość substancji bioaktywnych. Wyniki badań naukowych przeprowadzonych w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego wykazały, że ekologiczny sposób produkcji wpływał istotnie dodatnio na zawartość kwasów fenolowych, flawonoli, witaminy C oraz suchej masy. Rośliny charakteryzowały się zróżnicowaną zawartością substancji bioaktywnych. Wśród surowców ekologicznych tymianek był najzasobniejszy w Wit. C i flawony, natomiast kwasów fenolowych zawierała najwięcej szałwia, zaś najwięcej flawonoli - mięta.

Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w latach 2005–2007 przeprowadził badania nad plonowaniem oraz zawartością i składem olejku eterycznego w surowcu cząbru oraz majeranku ogrodowego. Niektóre z olejków eterycznych poprawiają ukrwienie skóry, inne natomiast posiadają właściwości dezynfekujące, antyseptyczne, tonizujące oraz stymulują komórkową przemianę materii. Wyniki wykazały, że surowiec cząbru ogrodowego pochodzącego z upraw ekologicznych zawierał większą zawartość olejku eterycznego oraz zwiększoną zawartość mikro i makroskładników, niż surowiec z uprawy konwencjonalnej. Natomiast surowiec majeranku z upraw ekologicznych i konwencjonalnych charakteryzował się podobnymi wartościami olejku eterycznego. W latach 2008–2010 prowadzone były badania na surowcu melisy lekarskiej, szałwi lekarskiej i lawendy wąskolistnej pochodzących z upraw ekologicznych i konwencjonalnych jako kontrola. Wyniki różniły się w zależności od roku prowadzenia i lokalizacji doświadczeń. W 2010 r. badania wykazały większą zawartość olejku eterycznego w surowcu szałwii oraz lawendy ekologicznej, surowce melisy z obu systemów uprawy zawierały podobne ilości olejku eterycznego. Przyprawy z upraw ekologicznych są istotnym źródłem antyoksydantów w diecie, dzięki czemu mogą przyczynić się do poprawy zdrowia oraz chronić organizm przed wieloma chorobami spowodowanymi działaniem wolnych rodników.