Smak na produkt - promocja produktów lokalnych na tle barier w sprzedaży

Spotkanie zostało zorganizowane w odpowiedzi na potrzebę wyjaśnienia i doprecyzowania interpretacji przepisów prawnych dotyczących możliwości i form sprzedaży bezpośredniej przez rolników produktów żywnościowych. Inicjatywę zgłosiła LGD Dunajec Biała, podejmująca pionierskie próby sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych na terenie czterech gmin Wschodniej Małopolski. Ilość i zakres aktów prawnych regulujących powyższe kwestie stanowi barierę dla rolników chcących produkować i sprzedawać produkty żywnościowe na małą skalę. Każdy kto wytwarza i sprzedaje rolne produkty żywnościowe musi dostosować się do wymagań i obowiązków nakładanych przez prawo w szerokim zakresie: wymagania weterynaryjne, sanitarno-higieniczne, podatkowe, bezpieczeństwa żywności i inne.

Na spotkaniu poruszonych zostało wiele zagadnień dotyczących sprzedaży bezpośredniej produktów rolnych przetworzonych oraz nieprzetworzonych zarówno pochodzenia roślinnego jak i zwierzęcego.

Dyskusja wyłoniła kilka najbardziej problematycznych zagadnień:

1. Sprzedaż produktów pochodzenia zwierzęcego bezpośrednio z terenu gospodarstwa rolnego konsumentowi końcowemu. Na przykład - aktualnie brak jest możliwości sprzedaży jaj konsumpcyjnych z terenu gospodarstwa rolnego, można je sprzedawać tylko na targowiskach lub do zakładów prowadzących handel detaliczny. Przepis jest w trakcie zmiany. Natomiast przy sprzedaży mleka musi ono być pakowane w obecności konsumentów końcowych do ich własnych opakowań.

2. Żywienie gości w gospodarstwach agroturystycznych. Kwaterodawca może prowadzić żywienie dla turystów w oparciu o potrawy przygotowane z własnych produktów po zgłoszeniu tego faktu do odpowiednich służb sanitarnych i przy zachowaniu podstawowych zasad bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz zasad Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP).

3. Sprzedaż okazjonalna odbywająca się sporadycznie na różnego typu targach, kiermaszach, festynach. Każde zamierzenie sprzedaży produktów żywnościowych należy zgłosić do odpowiednich służb sanitarnych i weterynaryjnych.

4. Zagadnienia podatkowe związane z różnymi formami sprzedaży.
Sprzedaż bezpośrednia produktów spożywczych może być prowadzona w różnych formach prawnych zależnych m.in. od rodzaju podmiotu prowadzącego sprzedaż oraz oferowanego asortymentu. Wybór sposobu działalność ma odpowiednie skutki podatkowe. Podatki nie warunkują działalności, a jedynie są konsekwencją wyboru danej formy działalności. Każdy dochód osiągany ze sprzedaży należy wykazać w formie rozliczenia zależnego od formy prowadzonej działalności. Przykładowo dla sprzedaży okazjonalnej właściwe jest roczne rozliczenie dochodów za pomocą formularza Pit 37 (dochód ze sprzedaży wpisuje się w pkt. - inne dochody). Zgodnie z ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. z póź. zm. o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku dochodowego są (art. 21 ust 1 pkt. 71) dochody ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli, niestanowiących działów specjalnych produkcji rolnej, przerobionych sposobem przemysłowym, jeżeli przerób polega na kiszeniu produktów roślinnych lub przetwórstwie mleka albo na uboju zwierząt rzeźnych i obróbce poubojowej tych zwierząt, w tym również na rozbiorze, podziale i klasyfikacji mięsa. Podatek dochodowy ze sprzedaży nie zwolnionej z obowiązku podatku  dochodowego, musi zostać opłacony po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku.

5. Dokumentacja sprzedaży. Rolnik prowadzący sprzedaż bezpośrednią nie będący płatnikiem podatku VAT oraz nie posiadający kasy fiskalnej, nie może wystawiać faktur VAT ani paragonów. Każdy podmiot może natomiast wystawić dowód sprzedaży w formie rachunku. Przepisy ordynacji podatkowej zwalniają z obowiązku wystawienia rachunku rolników sprzedających produkty roślinne i zwierzęce pochodzące z własnej uprawy lub hodowli, nieprzerobione sposobem przemysłowym, chyba że sprzedaż jest dokonywana w ich odrębnych, stałych miejscach sprzedaży, poza obrębem uprawy lub hodowli. Mogą oni natomiast wystawić na żądanie nabywcy dokument sprzedaży np. rachunek. Elementy, które powinien zawierać rachunek określa rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. z póź. zm. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach.

6. Sprzedaż produktów rolnych przez Internet. Zagadnienie sprzedaży bezpośredniej przez Internet produktów żywnościowych zostało poruszone na przykładzie działalności prowadzonej przez stronę internetową www.odrolnika.pl. Grupa rolników sprzedaje własne nieprzetworzone produkty rolne pochodzenia roślinnego za pomocą wspólnej strony internetowej. Przekazywanie tzw. "paczki od rolnika" odbiorcy końcowemu wykonywane jest osobiście przez rolników, bądź z wykorzystaniem poczty tradycyjnej i kuriera. Taka forma sprzedaży jest uznana za sprzedaż bezpośrednią w poszerzonej formie. Nie wszystkie jednak produkty mogą być przesyłane do konsumenta pocztą. Przykładowo wyroby mięsne muszą być dostarczane osobiście w warunkach chłodniczych.

W czasie dyskusji poruszono także kwestie możliwości wspólnej sprzedaży mleka z mlekomatów, tworzenia biobazarów oraz bezpośredniej sprzedaży produktów pochodzenia roślinnego w postaci przetworzonej. Głównym problemem stanowiącym barierę dla rolników pozostaje konieczność zakładania działalności gospodarczej przy sprzedaży niewielkich ilości własnych przetworzonych produktów roślinnych (krojone warzywa w postaci tzw. jarzynki czy sprzedaż kilku słoików rocznie przetworów owocowych np. na kiermaszach promocyjnych czy z gospodarstwa agroturystycznego).

Na spotkaniu w Krakowie wyjaśniono wiele problematycznych zagadnień, nadal jednak pozostają kwestie wymagające bardziej szczegółowych interpretacji.

Centrum Doradztwa Rolniczego planuje dalsze działania wspierające wiedzę i świadomość rolników w zakresie możliwości i zasad prowadzenia sprzedaży bezpośredniej oraz budowania przychylnych relacji i wzajemnej współpracy z instytucjami branżowymi.