Japonia - Bezpieczeństwo i sytuacja na rynku żywności

Rząd japoński zalecił władzom lokalnym monitorowanie poziomu radioaktywności krajowej żywności oraz wprowadził ograniczenia sprzedaży szpinaku z prefektur Fukushima, Tochigi, Ibaraki i Gumna. W dniu 23 marca br. Premier Kan w liście do gubernatora prefektury Fukushima nakazał tymczasowe wstrzymanie dystrybucji i konsumpcji warzyw liściastych, kapustnych oraz brokuł kwiatowych z prefektury Fukushima, w której ograniczono także sprzedaż mleka. Prefektura Ibaraki zaspokajała dotychczas ok. 20% zapotrzebowania tokijskiego rynku hurtowego na szpinak, w związku z czym supermarkety zaczynają już poszukiwać alternatywnych źródeł dostaw.

Szczegółowym monitoringiem zostały objęte także japońskie owoce morza. Dotychczasowy japoński roczny wywóz tego produktu stanowił ok. 0,3% całkowitego eksportu. Prefektury sąsiadujące z elektrownią atomową w Fukushimie produkowały ok. 707.500 ton owoców morza rocznie, co stanowiło ok. 13% krajowej produkcji.

Zniszczonych zostało również wiele zakładów produkujących paszę dla zwierząt. Japonia jest największym na świecie importerem kukurydzy i prawie połowa paszy produkowana była z tego surowca. Zapotrzebowanie Japonii na kukurydzę może spaść o ok. 2,4 mln ton z uwagi na fakt, że ok. 4,8 mln ton z 24 mln ton paszy produkowanej w Japonii pochodziło z regionów dotkniętych katastrofą.

Władze japońskie poinformowały, że podjęły już niezbędne środki w celu zabezpieczenia przed wprowadzeniem skażonej żywności do obrotu na rynku krajowym i rynkach zagranicznych. Dopuszczalne japońskim prawem poziomy zawartości pierwiastków radioaktywnych w artykułach spożywczych są bardziej restrykcyjne niż normy europejskie.

Do czynników minimalizujących ryzyko trafienia skażonej żywności z Japonii na rynek Unii Europejskiej należą również:

• Japonia może eksportować do krajów UE wyłącznie następujące produkty pochodzenia zwierzęcego: produkty rybne, skorupiaki, osłonki na wędliny oraz karmę dla zwierząt.

• Żaden z zakładów z prefektury Fukushima ani trawlerów z tej prefektury nie ma uprawnień do eksportu ww. produktów na terytorium UE.

• W prefekturze Miyagi sąsiadującej z Fukushima tylko 2 zakłady (przetwórstwo produktów rybnych oraz produkcja karmy dla zwierząt) oraz 27 trawlerów ma zgodę na eksport swoich produktów na teren UE.

• Wielkość eksportu warzyw i owoców z Japonii do UE jest niewielka i w 2010r. wynosiła ok. 9.000 ton.

• W obecnej sytuacji wywóz żywności z prefektur dotkniętych trzęsieniem ziemi jest znacznie utrudniony ze względu na znaczne zniszczenia.

• Skala importu japońskich produktów rolno-spożywczych do krajów UE jest stosunkowo niewielka. Do największych unijnych importerów, zarówno produktów rolnych, jak i rybnych należą: Holandia, Francja, Wlk. Brytania, Niemcy i Włochy.

Pomimo niewielkiego ryzyka importu do UE skażonej żywności z Japonii, Komisja Europejska zaleciła krajom członkowskim kontrolowanie japońskich produktów roślinnych i pochodzenia zwierzęcego na zawartość substancji radioaktywnych. Podobne działania prewencyjne podjęło także wiele krajów azjatyckich.

W chwili obecnej monitorowanie sytuacji w Fukushimie jest utrudnione ze względu na duże ograniczenia w funkcjonowaniu władz prefekturalnych po katastrofie. Może to oznaczać, że część żywności może być skażona, lecz nie została jeszcze objęta testami. Zgodnie z japońskim prawem wszelkie ograniczenia obrotu żywnością wprowadzane są zgodnie z podziałem administracyjnym, czyli na obszarach prefektur. Wyklucza to z restrykcji sąsiednie tereny, potencjalnie skażone, lecz należące do innych prefektur. Rząd japoński nie przewiduje na razie wprowadzenia innego podziału stref zagrożenia.

W związku ze skutkami trzęsienia ziemi i tsunami oraz podwyższonym poziomem radioaktywności w wyniku awarii elektrowni atomowej w Fukushimie należy się spodziewać w najbliższym czasie spadku podaży żywności w Japonii, w tym warzyw i owoców oraz mleka, szczególnie w regionach poszkodowanych. Produkcja rolna w regionach Iwate, Miyagi i Ibaraki stanowiła ok. 13% produkcji krajowej. Zaistniała sytuacja może spowodować wzrost zapotrzebowania w Japonii na importowaną żywność.

Japońskie media donoszą, że miejscowy przemysł rolno-spożywczy nie nadąża z zaspokajaniem rosnącego popytu na produkty spożywcze, głównie z uwagi na zniszczenia w fabrykach spowodowane przez trzęsienie ziemi, tsunami, a także ograniczenie produkcji związane z przerwami w dostawach prądu oraz problemy logistyczne, co ogranicza produkcję.