Wyszukaj termin związany z rolnictwem

---

Warzywa

Dodano: 2011-02-08

---

Warzywa – w słownikowym i popularnym znaczeniu to rośliny zielne, których różne organy (łodygi, korzenie, liście, kwiatostany, a nawet owoce w botanicznym tego słowa znaczeniu) używane są jako pokarm[1]. W formalnej klasyfikacji towarów spożywczych to grupa produktów roślinnych przeznaczonych do spożycia, obejmująca poza tym co tradycyjnie uznawane jest za warzywa, także grzyby oraz owoce kaparów i oliwek (z wyjątkiem stosowanych do produkcji olejów), mimo że są to organy roślin krzewiastych i drzewiastych. Z kolei owoce truskawek, poziomek i ananasów, mimo że są to rośliny zielne, klasyfikowane są jako owoce[2]. Warzywa można zjadać na surowo, ugotowane, usmażone lub upieczone. Używane są również w przetworach. Uprawą i produkcją warzyw zajmuje się warzywnictwo.

Warzywa są bardzo ważnym składnikiem pokarmu człowieka – stanowią źródło witaminy C i prowitaminy A, a także błonnika i składników mineralnych. Mają wysoką wartość biologiczną i dietetyczną.

Rośliny warzywne należą do wielu rodzin i pochodzą z różnych stron świata. W sumie na świecie jako warzyw używa się co najmniej 250 gatunków, z czego ok. 50 spożywanych jest w Polsce

Klasyfikacja

Najczęściej stosowane kryteria podziału warzyw dzielą je zgodnie z klasyfikacją biologiczną lub na grupy użytkowe. Pierwsze kryterium jest użyteczne ze względu na podobieństwa roślin spokrewnionych zarówno w wyglądzie, jak i budowie i składzie. Drugie kryterium odwołuje się do podobieństwa metod uprawy. Przedstawiony poniżej podział na grupy w wielu przypadkach pokrywa się z przynajmniej częściowo z podziałem systematycznym (np. wszystkie warzywa kapustne i rzepowate to rośliny z rodziny kapustowate, a rośliny strączkowe to bobowate). Warzywa dzieli się poza tym ze względu na długość okresu rozwoju na jednoroczne (np. rzodkiew zwyczajna, pomidor zwyczajny), roślina dwuletnia (tych jest najwięcej, np. cebula zwyczajna, marchew zwyczajna) i wieloletnie (np. szparag lekarski, rabarbar ogrodowy).

Warzywa kapustne

Brukselka

• brokuł (Brassica oleracea var. botrytis italica)

• jarmuż (Brassica oleracea convar. acephala var. sabellica)

• kalafior (Brassica oleracea var. botrytis)

• kalarepa (Brassica oleracea var. gongylodes)

• kapusta brukselska, brukselka (Brassica oleracea var. gemmifera)

• kapusta chińska (Brassica chinensis)

• kapusta głowiasta biała (Brassica oleracea var. capitata f. alba)

• kapusta głowiasta czerwona (Brassica oleracea var. capitata f. rubra)

• kapusta pekińska (Brassica pekinensis)

• kapusta włoska (Brassica oleracea var. sabauda)

Warzywa cebulowe

Cebula

• cebula perłowa (Allium ampeloprasum)

• cebula zwyczajna (cebula kartoflanka, cebula wielopiętrowa) (Allium cepa)

• czosnek pospolity (Allium sativum)

• por (Allium porrum)

• rokambuł (Allium ophioscordon Don.)

• szalotka (Allium ascalonicum)

• siedmiolatka (Allium fistulosum)

• szczypiorek (Allium schoenoprasum)

Warzywa liściowe

Główka sałaty

• burak liściowy, boćwina (Beta vulgaris var. cicla)

• burak ćwikłowy, botwina (Beta vulgaris var. esculenta)

• cykoria sałatowa (Cichorium intybus var. foliosum)

• cykoria endywia (Cichorium endivia)

• pietruszka naciowa (Petroselinum hortense ssp. macrocarpum)

• portulaka warzywna (Portulaca oleracea)

• roszponka warzywna (Valerianella locusta)

• pieprzyca siewna, rzeżucha ogrodowa (Lepidium sativum)

• rukiew wodna (Nasturcium officinale)

• sałata siewna (Lactuca sativa)

• seler naciowy (Apium graveolens var. dulce)

• szpinak zwyczajny (Spinacia oleracea)

• szpinak nowozelandzki, trętwian czterorożny (Tetragonia expansa)

• rukola, rokietta siewna (Eruca sativa)

• mniszek lekarski (Taraxacum officinale)

Warzywa korzeniowe

Marchew

• batat, wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas)

• burak ćwikłowy (Beta vulgaris)

• maniok jadalny (Manihot esculenta)

• maranta (Maranta arundinacea)

• marchew zwyczajna (Daucus carota)

• pasternak zwyczajny (Pastinaca sativa)

• pietruszka korzeniowa (Petroselinum hortense ssp. microcarpum)

• salep (bulwy storczyków, gł. storczyka męskiego Orchis maculata)

• salsefia (Tragopogon porrifolius)

• seler korzeniowy (Apium graveolens var. rapaceum)

• słonecznik bulwiasty, topinambur ( Helianthus tuberosus)

• wężymord czarny korzeń, skorzonera (Skorzonera hispanica)

Warzywa psiankowate

• oberżyna, bakłażan (Solanum melongena)

• papryka roczna (Capsicum annuum)

• pomidor uprawny (Lycopersicon esculentum)

• ziemniak (Solanum tuberosum)

• rodzynek brazylijski, miechunka peruwiańska (Physalis peruviana)

• miechunka pomidorowa (Physalis ixocarpa)

Warzywa dyniowate

• dynia (odmiany: kabaczek, cukinia, patison, dynia makaronowa; Cucurbita pepo)

• kawon, arbuz (Citrullus vulgaris)

• melon (Cucumis melo)

• ogórek (Cucumis sativus)

Warzywa rzepowate

• brukiew, karpiel (Brassica napus var. napobrassica)

• rzepa (Brassica rapa var. rapifera)

• rzodkiew (Raphanus sativus var. major)

• rzodkiewka (Raphanus sativus var. sativus)

• rzodkiew japońska, daikon (Raphanus sativus longipinnatus)

Warzywa strączkowe

• bób (Vicia faba var. major)

• ciecierzyca pospolita (Cicer arietinum L.)

• fasola zwykła (Phaseolus vulgaris)

• fasola wielokwiatowa (Phaseolus coccineus syn. multiflorus)

• groch (Pisum sativum)

• soczewica jadalna (Lens culinaris)

• soja (Glycine max)

Warzywa wieloletnie

• chrzan pospolity (Armoracia rusticana)

• rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum)

• szczaw zwyczajny (Rumex acetosa)

Warzywa różne

Warzywa (włoszczyzna)

• kapary (Capparis spp.)

• karczoch zwyczajny (Cynara scolymus)

• kard (karczoch hiszpański) (Cynara cardunculus)

• koper ogrodowy (Anethum graveolens)

• kukurydza cukrowa (Zea mays var. saccharata)

• majeranek ogrodowy (Origanum majorana)

• oliwka europejska (Olea europaea; także roślina oleista)[2]

• pochrzyn chiński (Dioscorea batatas)

• szparag lekarski (Asparagus officinalis)

Grzyby

Osobny artykuł: Grzyby jadalne.

Zaliczane do warzyw w klasyfikacjach urzędowych[2]. Przykłady:

• pieczarka (Agaricus spp.)

• pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius)

• borowikowate (Boletaceae)

• trufle (Tuber spp.)

• uszaki (Auricularia spp.)

• trzęsaki (Tremella spp.)

Klasyfikacja wg kontynentu

Europa

Warzywa, które prawdopodobnie wyhodowano w Europie (wg „Exploring The Global Garden”).

• Brukiew - hodowla co najmniej od 1620, pochodzi ze Szwecji lub Rosji

• Burak liściowy - pochodzi z Włoch

• Burak zwyczajny - hodowany w Holandii być może już od neolitu, także w starożytnym Egipcie, Mezopotamii (tu hodowany co najmniej od lat 700 p.n.e.)

• Jarmuż

• Kalarepa

• Kapusta

• Kapusta brukselska

• Pasternak zwyczajny

• Pietruszka

• Por

• Rzepa

• Seler

Przypisy

1. ↑ Warzywo (pol.). Słownik Języka Polskiego, PWN. [dostęp 2009-10-31].

2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Rozporządzenie Komisji Nr 1031/2008 z dnia 19 września 2008 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (pol.). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, 31.10.2008. [dostęp 2009-10-31].

3. ↑ M. (red.) Gapiński: Warzywa mało znane i zapomniane. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993, s. 9. ISBN 8309016034. 

4. ↑ Z. Dobrakowska-Kopecka, R.W. Doruchowski, M. Gapiński: Warzywnictwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, ss. 13–15. ISBN 8309012047. 

5. ↑ http://www.rain.org/global-garden/seeds-origins-countries-vegitables.html

Źródło Wikipedia

---

Tagi powiązane z tym hasłem:
kapusta, cebula, brokuł, por, sałata, ogórek, melon, czosnek, kalafior, encyklopedia rolnicza, pietruszka, kalarepa, jarmuż, marchew, seler, ziemniak, burak, warzywa