Przejdź do litery

Zobacz aktualności

Zobacz produkty

Wyszukaj termin związany z rolnictwem

Oleje roślinne

Dodano: 2011-02-28

Oleje roślinne - w szerszym znaczeniu są to wszystkie substancje o konsystencji oleistej, pozyskiwane z dowolnej rośliny.


W węższym znaczeniu za olej roślinny uważa się każdy ciekły tłuszcz pochodzenia roślinnego, który w temperaturze pokojowej ma konsystencję płynną. Oleje roślinne są pozyskiwane z różnych części roślin, np. nasion, owoców, pestek itp., a także z kiełków roślinnych. Pozyskiwane są nie tylko z roślin tradycyjnie uważanych za rośliny oleiste, ale także bardzo wielu innych. Rośliny, z których pozyskuje się na świecie najwięcej oleju, to: kukurydza, oliwka, orzeszki ziemne, rzepak, słonecznik, soja.


W przeważającej większości oleje roślinne wykorzystywane są jako tłuszcze jadalne, ale także jako składniki kosmetyków, a niektóre z nich jako środki lecznicze (np. olej z wiesiołka). Bywają także wykorzystywane jako surowce do produkcji materiałów lakierniczych, malarskich i impregnacyjnych (np. olej lniany). Coraz większe znaczenie ma także wykorzystanie olejów roślinnych jako paliw i do ich produkcji. Na środki smarne nie nadają się, gdyż są olejami nietrwałymi, a często także schnącymi.


Najlepszą jakość mają oleje tłoczone na zimno. Nie wszystkie z nich zachowują w wysokich temperaturach swoją jakość, co zależy od ilości kwasów olejowych jakie posiada dany olej. Im więcej (od ok. 40-45%) tym bardziej jest odporny na ciepło.


Rafinowane oleje roślinne podczas przeróbki tracą wiele swoich wartości, nie posiadają prawie w ogóle zapachu i smaku, które są tak charakterystyczne dla olejów tłoczonych na zimno. Jedyną przewagą olejów rafinowanych jest to, że bez problemu wytrzymują wysokie temperatury i są dużo tańsze.


Jako związki chemiczne ciekłe tłuszcze roślinne są mieszaninami trójglicerydów kwasów tłuszczowych.


Wyróżnia się trzy kategorie olejów w związku ze zdolnością przetwarzania warstewki oleju w twardą, elastyczną powłoczkę. Im więcej zawiera wielonienasyconych kwasów tłuszczowych tym szybciej schnie w zetknięciu z powietrzem. To w jakiej kategorii znajduje się dany olej daje mu również określoną ważność, przechowując dłużej tracą znacznie swoje właściwości i mogą ulec zjełczeniu.

  • oleje schnące - mogą być przechowywane ok. 3-4 miesiące (zawierają od 50% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych)

  • oleje półschnące - mają ważność 4-6 miesięcy (posiadają między 20-49% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych)

  • oleje nieschnące mogą być trzymane od 6-8 miesięcy (zawierają do 19% wielonienasyconych kwasów tłuszczowych)

Ciekłe tłuszcze roślinne

  • olej andiroba

  • olej z orzechów arachidowych

  • olej arganowy

  • olej z awokado

  • olej babassu

  • olej z nasion bawełny

  • olej z pestek brzoskwini

  • olej calophyllum

  • olej z czarnej porzeczki

  • olej z czarnuszki

  • olej czaulmugrowy

  • olej z pestek dyni

  • olej z dzikiej róży

  • olej z nasion gorczycy

  • olej z nasion herbaty (tsubaki)

  • olej kapokowy

  • olej kminkowy

  • olej konopny

  • olej z krokosza barwierskiego

  • olej kukurydziany

  • olej lniany

  • olej z orzeszków makadamii

  • olej makowy

  • olej mangowy

  • olej migdałowy

  • olej z miodli indyjskiej

  • olej z pestek moreli

  • olej neem

  • olej niger

  • olej z ogórecznika lekarskiego

  • olej z orzechów ziemnych

  • olej z orzechów laskowych

  • olej z orzecha włoskiego

  • olej z nasion ostu

  • olej pistacjowy

  • olej z nasion pomidorów

  • olej z kiełków pszenicy

  • olej rokitnikowy

  • olej rycynowy (olej z rącznika)

  • olej z ryżu

  • olej rzepakowy

  • olej sezamowy

  • olej słonecznikowy

  • olej sojowy

  • olej z kwiatu szafranu

  • olej z nasion tytoniu

  • olej z nasion wiesiołka

  • olej z pestek winogron

  • olej z żurawiny błotnej

  • oliwa

Stałe tłuszcze roślinne

  • masło kakaowe

  • olej drzewny

  • olej jojoba

  • olej z owoców Kamani

  • olej kokosowy (masło kokosowe)

  • Olej palmowy

  • tokoferol (Witamina E)

Olej roślinny jako paliwo

Olej roślinny może być wykorzystany jako paliwo zastępcze do silników Diesla, zamiast oleju napędowego. Jego popularność w tym zastosowaniu rośnie z powodu rosnącej ceny ropy naftowej i paliw ropopochodnych, najtańszy olej roślinny jest bowiem tańszy od oleju napędowego. Różnica w cenie wynika z nieobciążania oleju roślinnego sprzedawanego w sklepach do celów spożywczych podatkiem akcyzowym, którego stawka dla tego paliwa wynosi w tej chwili w Polsce około 1,9 PLN / litr. Doliczenie stawki podatku akcyzowego niweluje różnicę w cenie oleju roślinnego.


Olej roślinny może być wykorzystywany jako samodzielne paliwo silnikowe, jako domieszka do paliwa lub jako surowiec do produkcji biodiesla. Ponieważ ma on znacznie wyższą lepkość niż olej napędowy czy opałowy, konieczne jest jego podgrzanie przed wtryśnięciem do komory spalania dla zmniejszenia lepkości i zapewnienia odpowiedniego rozpylenia paliwa przez wtryskiwacz.


Ciepło do podgrzania oleju pochodzi najczęściej z obiegu chłodzenia silnika lub produkowane jest za pomocą elektrycznej grzałki. Problem wyższej lepkości oleju roślinnego można także rozwiązać dodając 5% benzyny w lecie i 10-15% benzyny w okresie zimowym. Tak zasilany silnik nie wymaga stosowania podgrzewaczy paliwa lub instalacji dwuzbiornikowej.


Biodiesel

Biodiesel to przetworzony chemicznie na drodze transesteryfikacji olej roślinny. Paliwo to nadaje się do stosowania w silnikach Diesla, bez przeróbek wymaganych do zastosowania surowego oleju roślinnego. Wynika to ze zbliżonej lepkości biodiesla i oleju napędowego oraz krzepnięcia w niższej temperaturze niż olej roślinny.


Dieta wysokotłuszczowa

Rozwojowi raka piersi po menopauzie sprzyja duże spożycie tłuszczów wielonienasyconych omega 6 (obecnych zwłaszcza w oleju roślinnym z soi, kukurydzy, słonecznika i innych olejach z nasion, w margarynie), np. kwasu linolowego, przy niedostatku tłuszczów wielonienasyconych omega 3 (w oleju rybnym, ale również w lnianym; olej rzepakowy zawiera prawie tak dużo niepożądanego tłuszczu oleinowego omega 9, jak oliwa z oliwek)[1]. W 2001 stwierdzono, że tłuszcze jednonienasycone (omega 9) oraz niektóre wielonienasycone (omega 6) sprzyjają rozwojowi raka piersi po menopauzie, a tłuszcze wielonienasycone omega 3 - przeciwdziałają.


Odkryto, że tłuszcze oleinowy (w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym) i inne jednonienasycone (omega 9) sprzyjają rozwojowi raka podobnie, jak również niektóre tłuszcze wielonienasycone omega 6 (np. 20:2 pochodna kwasu linolowego). Tłuszcze nasycone (w maśle, smalcu, śmietanie, wieprzowinie, kiełbasie, drobiu, itp.) nie szkodzą osobom z predyspozycjami rakowymi, a tłuszcze wielonienasycone omega 3 - zdecydowanie pomagają[2].


Tłuszcze wielonienasycone omega 6 przy niedostatku tłuszczów wielonienasyconych omega 3 stymulują wzrost nowotworów prostaty, przyśpieszają postęp histopatologiczny i zmniejszają przeżywalność pacjentów z rakiem prostaty, podczas gdy tłuszcze wielonienasycone omega 3 maja odwrotne, pozytywne działanie[3].


Przypisy

  1. ↑ Emily Sonestedt. Do both heterocyclic amines and omega-6 polyunsaturated fatty acids contribute to the incidence of breast cancer in postmenopausal women of the Malmö diet and cancer cohort?. „The International Journal of Cancer”, ss. 1637-1643, 2008. UICC International Union Against Cancer. doi:10.1002/ijc.23394. 10970215 (ang.). [dostęp 2008-11-30]. 

  2. ↑ Valeria Pala. Erythrocyte Membrane Fatty Acids and Subsequent Breast Cancer: a Prospective Italian Study. „Journal of the National Cancer Institute (JNCI)”, ss. 1088-1095, 2001. Oxford University Press. 1460-2105 (ang.). [dostęp 2008-11-30]. 

  3. ↑ Yong Q. Chen. Modulation of prostate cancer genetic risk by omega-3 and omega-6 fatty acids. „The Journal of Clinical Investigation”, ss. 1866–1875, 2007. American Society for Clinical Investigation. doi:10.1172/JCI31494. 1890998 (ang.). [dostęp 2008-11-30].

Źródło Wikipedia

Tagi powiązane z tym hasłem:
oleje roślinne, olej, oleje