Proponowane zmiany w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników

W ramach projektu proponuje się m.in. wprowadzenie zmian mających na celu rozszerzenie zakresu podmiotowego ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników o osoby (rolników i domowników), którzy równolegle z prowadzeniem działalności rolniczej podejmą jako dodatkową, pracę na podstawie umowy zlecenia lub pełnić będą funkcję w radzie nadzorczej. Proponuje się, aby ci rolnicy i domownicy, jeżeli działalność rolnicza stanowi dla nich podstawowe źródło utrzymania i z racji tego podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, mogli kontynuować dobrowolnie podleganie ubezpieczeniu w KRUS, mimo iż z tytułu wykonywania umowy zlecenia lub pełnienia funkcji w radzie nadzorczej będą podlegać obowiązkowo w ZUS.

W obecnym stanie prawnym umowa zlecenia, nawet krótkotrwała i niskopłatna powoduje wyłączenie z ubezpieczenia społecznego rolników z mocy ustawy i obowiązkowe włączenie do ZUS - przypomina Piotr Walkowski, Prezes WIR, który bezpośrednio jest zaanagażowany w tworzenie nowych rozwiązań. Jak podkreśla Piotr Walkowski w wiejskich społecznościach powszechnie znany jest problem nisko wynagradzanych umów zleceń dla konserwatorów i kierowców wozów bojowych OSP lub sołtysów dokonujących poboru podatku rolnego, będących rolnikami, którzy tracili prawo ubezpieczenia w KRUS z racji wykonywania takiej pracy. Od niskopłatnych umów zleceń opłacane są znikome składki ubezpieczeniowe do ZUS, a więc ubezpieczony rolnik z tego tytułu w ZUS może nie zgromadzić na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS "kapitału składkowego" gwarantującego w przyszłości minimalne świadczenie emerytalne.

Propozycja stwarza także, na takiej samej zasadzie jak umowy zlecenia, możliwość kontynuowania dobrowolnego ubezpieczenia w KRUS w przypadku pełnienia przez rolnika funkcji w radzie nadzorczej. Przedmiotowy projekt zmierza bowiem do oskładkowania przez ZUS wynagrodzenia z tytułu pełnienia funkcji we wszystkich radach nadzorczych bez względu na podmiot, w którym taki organ funkcjonuje. W związku tym wyłączeni zostaliby z ubezpieczenia w KRUS wszyscy rolnicy, którzy z racji wyboru powołani zostali do reprezentowania branżowych interesów producentów rolnych w radach nadzorczych takich podmiotów, jak np. spółdzielnie rolnicze, rolnicze rynki hurtowe, przedsiębiorstwa rolno-spożywcze i zbożowo-młynarskie, spółki inseminacyjne (tzw. SHiUZ-y), banki spółdzielcze, a także w Funduszu Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Jednocześnie w przepisie przejściowym proponuje się wprowadzenie przepisu o charakterze abolicyjnym, który umożliwi KRUS weryfikację osób, które dotychczas były ubezpieczone podwójnie - w ZUS i w KRUS - z tytułu prowadzenia działalności rolniczej oraz wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia, co nie było dopuszczalne na gruncie dotychczasowych przepisów, według nowych zasad. Podobny przepis abolicyjny proponuje się zastosować do rolników i domowników, którzy podlegali podwójnemu ubezpieczeniu z racji innych tytułów niż umowa zlecenia (np. umowy o pracę). Takie osoby wyłączane byłyby z ubezpieczenia społecznego rolników na bieżąco, a nie z okresem wstecznym. Wyłączanie z ubezpieczenia w KRUS z okresem wstecznym wiązałoby się bowiem z utratą stażu ubezpieczeniowego (niezbędnego do nabycia prawa do świadczeń) nie zawsze związanego ze zwrotem składek, a także w niektórych przypadkach utratą prawa do wypłacanych już przez KRUS świadczeń i obowiązkiem dochodzenia nienależnie pobranych świadczeń. Tego typu kara byłaby niewspółmierna do winy, gdyż obecnie obowiązujące przepisy z mocy ustawy wyłączają z ubezpieczenia społecznego rolników, także np. rolników - strażaków OSP, którzy na umowę zlecenia, lub umowę o pracę za symboliczne wynagrodzenie są konserwatorami lub kierowcami wozów bojowych w OSP - czytamy na stronie Wielkopolskiej Izby Rolniczej.